کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول

مقدّمه کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول

دلبر حکیم آوا

کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی، تالیف ب. کالمیکوف و گ. فریدکین، از کتاب‌هایی است که بارها در کشور اتحاد جماهیر شوروی سابق تجدید چاپ شده و چندین نسل متوالی از هنرجویان در مدارس معمولی موسیقی آن کشور، در کنار دیگر کتاب‌های سلفژ از آن استفاده کرده‌اند.

در اینجا به چند نکته‌ی اصلی در سیستم آموزشی سلفژ در مدارس این کشور اشاره می‌شود.

سرفصل کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی در برنامه ریزی سیستماتیک مربوط به وزارت فرهنگ شوروی طراحی شد و به تایید همان وزارت رسید. در مدارس معمولی موسیقی اتحاد جماهیر شوروی دوره‌ی آموزشی موسیقی پنج یا هفت سال بود؛ و در مدارس تخصصی موسیقی آموزش موسیقی از جمله درس سلفژ یازده سال بود.

هنرجو می‌باید در وهله‌ی نخست نواختن ساز را یاد بگیرد و با مشهورترین شاهکار‌های موسیقی کلاسیک آشنا شود و بیاموزد که چگونه زیبایی‌های هنر موسیقی کلاسیک را درک کرده و آن را دوست داشته باشد.

یکی از درس‌هایی که تربیت موسیقایی و پرورش زیبایی‌شناسی را موجب می‌شود، به دید هنرجو از موسیقی وسعت می‌بخشد، و سلیقه‌ی موسیقایی او را شکل می‌دهد، سلفژ است.

طی جلسات سلفژ، مربی عشق به موسیقی کشورهای گوناگون، موسیقی کلاسیک، موسیقی معاصر و موسیقی کشورش را در ذهن هنرجویان خود القاء می‌کند و استعداد‌های موسیقایی آ‌ن‌ها را در جهت شنوایی، حافظه‌ی موسیقایی و حس ریتم رشد می‌دهد.

و آن‌ها را با اصول تئوری هنر موسیقی آشنا می‌کند و به بروز و رشد استعداد و خلاقیت شاگردان یاری می‌رساند. مهارت‌هایی که دانش آموزان در کلاس سلفژ به دست می‌آورند، .

به آموزش نواختن ساز و خواندن گروهی کمک می‌کند. برنامه‌ی آموزش سلفژ دارای چندین بخش است:

۱. مهارت‌های مربوط به درست و دقیق و تمیز خواندن ملودی و فواصل موسیقایی، یا همان آنتناسیون(intonation).

۲. مهارت سلفژ آوازی یا خواندن نت‌ها به صورت نغمات، که در اصطلاح دشیفراژ گفته می‌شود.

۳. تربیت حس ریتم.

۴. درک و دریافت موسیقی یا تجزیه و تحلیل از طریق شنود.

۵. دیکته‌ی موسیقی.

۶. تربیت مهارت‌های ذهنی مربوط به خلاقیت.

۷. اطلاعات نظری موسیقی.

رشد موزون و هماهنگ شنود، حافظه و تفکر موسیقایی هنرجو در کلاس سلفژ فقط در صورتی تحقق می‌یابد که تمامی بخش‌های آموزشی ذکر شده در بالا، با هم در ارتباط نزدیک قرار گرفته باشند. اهداف اصلی در این مرحله، سلفژ آوازی، تجزیه و تحلیل از طریق شنود و دیکته‌ی موسیقی هستند.

تمرینات ریتمیک و تمرینات مربوط به آنتناسیون و تمرین‌های مربوط به خلاقیت، بخش‌های تکمیلی فرعی به شمار می آیند. آنتناسیون (intonation) چندین معنا دارد که در اینجا به معنای درست و تمیز خواندن ملودی و فواصل ملودی‌هاست.

اطلاعات نظری در هر مرحله باید با مهارت تجربی لازم در ارتباط قرار گیرند.

دانستن تئوری موسیقی به تربیت تفکر موسیقی و برقراری ارتباط آگاهانه با رویدادهای موسیقی در روند آموزش یاری بسیاری می‌رساند. اما باید در نظر داشت که هیچ رویدادی در موسیقی بدون بیان مشخص از طریق اصوات موسیقایی درک و فهمیده نمی‌شود.

بنابراین یکی از مهم‌ترین اهداف مربی سلفژ، تربیت تصورات شنوایی در هنرجویان است، تا بتوانند این تصورات را در درون متجسم سازند. تمام وظایف مربوط به دانش نظری موسیقی باید بر تصورات شنوایی درونی هنرجو تاکید داشته باشد.

تصورات شنوایی نقش بسیار مهمی در روند آموزش موسیقی دارد، و در موفقیت فعالیت‌های اجرایی هنرجو چه در مقطع حرفه‌ای و چه به صورت غیرحرفه‌ای تاثیر بسزایی می‌گذارد.

با عطف توجه به این مسئله‌ی مهم، تمرین‌های گردآورده در کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول جذاب و دلنشین و با کاراکتر برجسته انتخاب شده‌اند تا علاوه بر ایجاد ذوق در هنرجو همراه همیشگی او بمانند.

طی دوره‌ی آموزش این کتاب، هنرجو باید در زمینه‌های زیر کسب مهارت بسیار بنماید:

۱. درست و دقیق و تمیز خواندن ملودی آموخته شده یا ملودی نا‌آشنا

۲. خواندن یکی از بخش‌های اثر دو صدایی

۳. نوشتن از طریق شنود ملودی‌های کمابیش ساده

۴. گوش دادن به ملودی و پیدا کردن آن از طریق شنود و اجرای آن ملودی و ساختن همراهی برای ملودی روی ساز

۵. تجزیه و تحلیل از طریق شنود، و نیز از روی متن آثار کمابیش ساده، یا قسمت‌هایی از آن آثار

کسب مهارت‌های یاد شده در نتیجه‌ی تمرین مداوم در کلاس، بر روی تمامی مباحث ذکر شده و همچنین در نتیجه‌ی کار مستمر خود هنرجو در منزل، سرانجام ثمر مطلوب خود را خواهد بخشید.

در کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول، مطالب فنی ضروری سلفژ از راه آشنایی با آثار شناخته شده‌ی موسیقی کلاسیک و موسیقی محلی کشورهای مختلف آموزش داده می‌شود. در واقع ارتباط صحیح موسیقی و سلفژ در این روش کماکان حفظ می‌شود.

این ارتباط، سلفژ را به عنوان درسی برخاسته از خود موسیقی و نه جدای از آن معرفی می‌کند، و به این ترتیب از راه‌های فنی خاص خود، توانایی درک و دریافت موسیقی را در هنرجو ارتقاء می‌بخشد.

 

پیشگفتار کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول

تدوین­گر

از آنجا که قوه‌­ی شنوایی اولین واسطه‌­ی انسان در شناخت موسیقی است، لذا تربیت این قوه از مقدماتی­ترین و اصلی­ترین ارکان برای درک و دریافت موسیقی به حساب می­آید.

زولتان کودای از مربیان موسیقیِ کودک معتقد است که: «هیچ صدای معنوی و روحانی بدون موسیقی در زندگی وجود ندارد و موسیقی جزء جدایی ناپذیر دانش جامعه بشری ست.» او به همین علت این شعار را مطرح کرد:

«لطفاً اجازه دهید تا موسیقی به همه تعلق داشته باشد/» نحوه­ی نگرش کودای به موسیقی تداعی کننده­ی تفکرات و عقاید تولستوی نسبت به هنر است، که همچون او و مانند بسیاری دیگر بر ای امر تأکید داشت که موسیقی باید از سنین پایین جزء برنامه درسی کودکان قرار گیرد.

کودای در عین حال می گوید: «اگر بخواهیم در یک کلمه جوهر موسیقی را بیان کنم، تنها می توانم بگویم آواز خواندن.» او اظهار نظر خود را با دو دلیل همراه می­کند:

1. صدای انسان، تنها آلت موسیقی است که برای هر کسی قابل دسترسی­ست.
2. در عصر ماشینی امروز که همه را در راهی هدایت می­کند که آخر آن راه، ماشینی شدن خودِ انسان است، تنها روح آواز خواندن است که می­تواند ما را از این تقدیر و سرنوشت حفظ کند.[1]

مسلّم این است که تربیت قوه­ی شنوایی اگر از سنین کودکی آغاز شود، مراحل پیشرفت خود را سریع­تر می­پیماید، اما دسترسی به منابع آموزشی مناسب برای این امر ضرورتی غیر قابل انکار به شمار می­آید.

به نظر می­رسد وجود کتاب­هایی با ملودی­های جذاب به همراه اشعار کودکانه میسر این راه را هموارتر می­سازد. لذا با توجه به سابقه­ی آشنایی با امر آموزش موسیقی به کودکان، عهده­دار تدوین این کتاب شده­ایم.

در این کتاب آموزش سلفژ با ملودی­های شیرین و جذاب آغاز می­شود و به منظور جذابیت بیشتر به جای اشعار روی آن، اشعار فارسی سروده­ی دو تن از شاعران معاصر کودکان و نوجوانان، آقایان جماالدین اکرمی و مسعود کلانتری، را جایگزین آنها کرده­ایم.[2]

این اشعار گرچه تقریباً به لحاظ مضمون با اشعار روسی هماهنگی دارند، ولی تلاش شاعران بر آن بوده است تا با درنظر گرفتن اوزان و قوالب شعر فارسی، در ضمن تناسب آن با موسیقی، فضای ادبیات و فرهنگ فارسی را ایجاد نمایند تا برای فرزندان ایران زمین ملموس تر به نظر آید.

برای رسیدن به این مقصود، از نظر تطبیق شعر با موسیقی مشکلات زیادی به­وجود آمد. چرا که ساختار موسیقی روسی و غربی، با موسیقی ایرانی متفاوت است و ساختن شعر در موسیقی ایرانی قوانین خاص خودش را دارد. بدین لحاظ مضمون شعر انتخاب شده است.

این اشعار را با علامت دو ستاره (**) در متن کتاب مشخص کرده­ایم. در کنار عنوان قطعات، کشور خاستگاه ملودی را نیز ذکر کرده­ایم. ضمناً در مواردی که خواننده باید نفس تازه کند در ملودی علامت v قرار داده شده که می تواند راهنمای مربی نیز واقع گردد.

جا دارد از استاد عزیزم سرکار خانم دلبر حکیم آوا به خاطر راهنمایی­های ایشان و نظارت کلی ه بر چاپ کتاب بجز سرودن اشعار به زبان فارسی داشته­اند، تشکر و قدردانی کنم و در اینجا این کتاب را به ایشان تقدیم می­کنم.

همچنین از راهنمایی­‌های آقایان استاد مصطفی کمال پورتراب و علی صمدپور سپاسگزاری می­کنم، و ممنون از حمایت بی‌­دریغ خانواده و همسرم نیز هستم.

رومینا بهنوش

بهار 1387

[1] . این پاراگراف از کتاب شیوه­ی آموزش موسیقی به کودکان، نوشته­ی آقای هاتف دوستدار، برگرفته شده است.

[2] . در متن کتاب نام این دو شاعر را به صورت اختصار در داخل کروشه آورده­ایم: {ج.ا.} یعنی شعر سروده­ی جمال­الدین اکرمی است، و {م.ک.} یعنی سروده­‌ی مسعود کلانتری است.

کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول اثر ب. کالمیکوف، گ. فریدکین ترجمه رومینا بهنوش در ۶۰ صفحه توسط نشر ماهور منتشر شده است.

 

توضیحات پشت جلد کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول

یکی از درس­‌هایی که تربیت موسیقایی و پرورش زیبایی شناسی را موجب می­شود، به دید هنرجو از موسیقی وسعت می­بخشد، و سلیقه­ی موسیقایی او را شکل می­دهد سلفژ است.

طی جلسات سلفژ، مربی عشق به موسیقی کشورهای گوناگون، موسیقی کلاسیک، موسیقی معاصر و موسیقی کشورش را در ذهن هنرجویان خود القا می کند.

همچنان استعدادهای موسیقایی (شنوایی، حافظه­‌ی موسیقایی، حس ریتم) آنها را رشد می­دهد، و آنها را با اصول تئوری هنر موسیقی آشنا می­کند و به بروز و رشد استعداد و خلاقیت شاگردان یاری می­رساند.

 

خرید کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول

در همین سایت دلشاد موزیک شما میتوانید کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول را به صورت آنلاین خریداری کنید.

لینک خرید یک جلد دیگر این مجموعه:

1. کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد اول
2. کتاب سلفژ مقدماتی یک صدایی جلد دوم

همچنین بهتره بگیم سایت دلشاد موزیک بزرگترین آرشیو و فروشگاه آنلاین کتاب های حوزه موسیقی هست و شما میتوانید تقریبا هر کتابی که دلتون میخواهد رو در این کتابخانه پیدا کنید و به صورت آنلاین خرید کنید. برای دیدن همه کتابها روی عکس یا لینک زیر کلیک کنید:

دیدن همه کتابهای فروشگاه دلشاد موزیک