در مقاله راهنمای خرید سه تار آنچه که باید قبل از خرید سه تار بدانید و آنچه نوازندگان با تجربه از این ساز می‌دانند را در اختیارتان خواهیم گذاشت. اگر قصد خرید یک سه تار را دارید حتما با ما همراه باشید تا بتوانید بهترین ساز را از نظر نوع صدا و جنس و… انتخاب کنید.
راهنمای خرید سه تار
- 1 راهنمای خرید سه تار
- 2 اجزای ساز سه تار
- 3 انواع سه تار
- 4 صدای ساز سه تار
- 5 نکات خرید ساز سه تار
- 6 مهر سه تار
- 7 نحوه نواختن ساز سه تار
- 8 نگهداری از ساز سه تار
- 9 تاریخچه‌ی سه تار
-
10
مقایسه سه تار های دلشاد موزیک
- 10.1 سه تار مفاخری سوخته کاری
- 10.2 سه تار مفاخری مدل یک مهر
- 10.3 سه تار عزیزی (ساده)
- 10.4 سه تار بختیاری
- 10.5 سه تار بختیاری کاسه لا ترک ویژه
- 10.6 سه تار نوری
- 10.7 سه تار سپهر
- 10.8 سه تار بختیاری طرح ۲
- 10.9 سه تار عظیمی (ساده)
- 10.10 سه‌تار بختیاری کاسه لاترک طرح ۳
- 10.11 سه تار بختیاری ویژه طرح ۱
- 10.12 سه تار عظیمی مدل پنجه قنبری
- 10.13 سه تار عظیمی دسته استخوانی ساده
- 10.14 سه تار عظیمی لاترک دسته استخوانی
- 10.15 سه تار ذوالقدر سایز ۳/۴
- 10.16 سه تار عظیمی لاترک آبنوس
- 10.17 سه تار عظیمی لاترک استخوانی پنجه قنبری
- 10.18 سه تار ذوالقدر ۲ مهر(معرق)
- 10.19 سه تار سبک بار دو مهر
- 10.20 سه تار مشتاق کاسه توت
- 10.21 سه تار مشتاق کاسه گردو
- 10.22 سه تار عظیمی دسته استخوانی سرپنجه ویولنی (قنبری)
- 10.23 سه تار عظیمی لاترک ساده
- 10.24 سه تار عظیمی دسته استخوانی سرپنجه طاووسی
- 10.25 سه تار بختیاری لاترک
- 10.26 سه تار عظیمی مدل لاترک آبنوس ویولنی (سرپنجه قنبری)
- 10.27 سه تار عظیمی مدل آبنوس پنچه قنبری
- 10.28 سه تار عظیمی لاترک پنجه قنبری
- 10.29 سه تار علی زادخیل
- 10.30 سه تار عظیمی معرق کاری دسته استخوانی پنجه قنبری
- 10.31 سه تار سهراب
- 10.32 سه تار ذوالقدر ۱ مهر
- 10.33 سه تار ذوالقدر ویژه
- 10.34 سه تار عزیزی (ویژه)
راهنمای خرید سه تار
سه تار یک ساز زهی زخمه‌ای است و با وارد کردن ضربه مضراب یا ناخن به سیم‌ها آن را می‌نوازند. سه تار از خانواده تنبور است و از تغییر شکل و تکامل تنبور ساخته شده است.
اگر به موسیقی سنتی علاقه دارید این ساز گزینه‌ی مناسبی برای شماست و همچنین اگر به تک‌نوازی علاقه دارید سه تار می‌تواند بهترین گزینه باشد.
اجزای ساز سه تار
راهنمای خرید سه تار
کاسه سه تار:
راهنمای خرید سه تار
کاسه سه تار که شبیه کاسه عود یا تنبور است اما کوچکتر، بدنه اصلی این ساز است و از جنس افرا و توت و گردو می‌باشد از یک تکه تا چند تکه (ترکه ای) ساخته می‌شود. تعداد تکه‌ها ۸ تکه و ۱۳ تکه یا بیشتر می‌باشد.
نوع یک تکه آن دارای کیفیت بهتر و درنتیجه قیمت بیشتری است. طول کاسه یا همان جعبه‌ی صوتی سه تار بین ۲۶ تا ۳۰ سانتی متر است و عرض آن بین ۱۲ تا ۱۶ سانتی متر و عمق آن حدود ۱۳ سانتی متر می‌باشد.
صفحه رویی سه تار:
راهنمای خرید سه تار
جنس این صفحه از درخت توت است و روی کاسه‌ی سه تار قرار دارد و دارای خطوط موازی است و سوراخ‌هایی روی آن برای تنطیم صدای ساز قرار دارد.
سیم سه تار:
این ساز ۴ سیم دارد: ۲ سیم سفید فولادی و ۲ سیم قرمز از جنس برنز
سیم‌های سه تار تنوع زیادی ندارند، معمولا در ایران از سیم‌های آلمانی و کره‌ای بیشتر استفاده می‌کنند که کیفیت بالایی دارند. نوازنده با توجه به اینکه اکشن پایین بخواهد یا بالا سیم را انتخاب می‌کند، سیم ۰. ۲۰ و سیم سل ۰. ۲۲ برای اکشن بالا و سیم سل ۰. ۲۰ و سیم سفید ۰. ۱۸ برای اکشن پایین‌تر استفاده می‌شود.
خرک ساز سه تار:
راهنمای خرید سه تار
خرک از جنس چوب گردو، شمشاد و فوفل می‌باشد و روی صفحه‌ی سه تار قرار دارد و متحرک می‌باشد، کیفیت آن در صدای ساز تاثیر دارد. عرض خرک بین ۵ تا ۶ سانتی متر و ارتفاع آن کمتر از ۱ سانت می‌باشد.
دسته و سر دسته سه تار:
این دسته از جنس گردو است و در انتهای آن ( سر دسته) چهار گوشی قرار دارد که با آنها کوک ساز را تنظیم می‌کنند. این دسته بلند از یک طرف به کاسه و از طرف دیگر به سر دسته متصل شده است و شیاری کنار دسته قرار دارد که سیم‌ها بعد از عبور از این شیارهای کم عمق روی خرک از طول دسته عبور می‌کنند و به وسیله‌ی شیطانک به گوشی‌ها می‌رسند.
گوشی:
این گوشی‌ها از چوب معمولی، گردو یا شمشاد هستند و انتهای سیم به آنها وصل شده که با چرخاندن آن می‌توان ساز را کوک کرد.
پرده سه تار:
پرده‌ها که محل نت‌ها را معین می‌کنند در قدیم از جنس روده حیوانات بوده و امروزه از جنس پلیمر می‌باشند. این نخ‌ها روی دسته‌ی سه تار قرار دارند و تعداد آن ها۲۸ تاست.
شیطانک:
از جنس استخوان، پلاستیک و چوب است و سی مها از روی آن عبور می‌کنند.
سیم گیر سه تار:
راهنمای خرید سه تار
جنس این قسمت از شاخ قوچ و شمشاد جنگلی و فوفل می‌باشد و در انتهای کاسه نصب شده که انتهای سیم‌ها را نگه می‌دارد.
مضراب:
راهنمای خرید سه تار
مضراب از جنس فلز، پلاستیک و شاخ است که جنس شاخ از همه گران‌تر است اما برای نواختن لزومی ندارد حتما نوع شاخ آن را انتخاب کنید و انتخاب مضراب به سلیقه‌ی شما بستگی دارد.
انواع سه تار
از نظر کیفیت ساز سه تار به چند دسته تقسیم می‌شود:
ساز مشقی
برای تمرین نوازندگان تازه کار ساخته شده.
ساز معمولی
برای تمرین‌های ابتدایی و نوازندگان عادی ساخته شده.
ساز حرفه ای
با چوب با کیفیت ساخته شده در نتیجه صدای با کیفیتی است و برای کنسرت‌ها و نوازندگان حرفه‌ای استفاده می‌شود.
صدای ساز سه تار
راهنمای خرید سه تار
سه تار یک ساز کم صدا و حالت گرفته و نهفته‌ای دارد و تو دماغی و غمگین است. معمولا افرادی که سه تار می‌نوازند روحیات درون گرا دارند. صدای این ساز ظرافت خاصی دارد.
- مهم‌ترین عامل موثر در صدای سه تار صفحه و جنس آن می‌باشد و بین اتصالات آن نباید روزنه‌ای وجود داشته باشد.
- باید صدای پایین دسته با صدای بالای دسته همخوانی داشته باشد.
- سیم دوم حالت گنگی نداشته و صدای آن واضح باشد.
- در اجرای سیم بم، این سیم کاملا نرم و صدای طبیعی دتاشته باشد.
- در هنگام گوش دادن تفکیک صدای سیم‌ها سخت باشد و با هم همخوانی داشته و به دنبال هم باشند.
- با یک مضراب یا بدون مضراب باید به راحتی و با طنین مناسب بتوان چندین نت را اجرا کرد.
- دقت کنید در اجرای تکنیک ناله (ویبره) مشکلی نداشته باشید.
- صدای ساز نه آنقدر کم باشد که نیاز به دستگاه تقویت صدا باشد نه آنقدر زیاد که آزار دهنده باشد.
- صدای ساز زبر نباشد، هنگام نواختن صداهای اضافی یا زنگ نداشته باشد.
نکات خرید ساز سه تار
- در صفحه رویی کاسه هرچقدر خطوط روی آن منظم و متراکم‌تر ( موازی‌تر و نزدیک‌تر باشد کیفیت آن بهتر است.
- اگر سیم سه تار زنگ بزند حتما باید آن را تعویض کنید، حتی بهترین سه تار هم با توجه به نوع سیم و شرایط نوازنده احتمالا نیاز به تعویض سیم پیدا می‌کند.
- برای خرید به همه نکات گفته شد و جنس و کیفیت اجزای آن دقت کنید و در صورت نیاز برای تست کیفیت صدا از فرد با تجربه‌ای کمک بگیرید.
- بعد از کوک کردن ساز همه‌ی پرده‌ها را یکی یکی امتحان کنید که اصطلاحا گز نزند.
- دقت کنید در سه تار زدگی و خراش وجود نداشته باشد و همچنین به اتصال بین سیم و سیم گیرها دقت کنید که محکم باشد، این موضوع باعث می‌شود هنگام نواختن سه تار از کوک خارج نشود.
- بین سیم و دسته‌ی ساز فاصله‌ی کمی باشد تا هنگام اجرا سختی سیم حس نشود.
- بین کاسه و دسته از نظر وزنی تعادل وجود داشته باشد و طوری باشد که هنگام نواختن آن را به راحتی بتوان نگه داشت.
- حتما ساز وزن سبکی داشته باشد.
- اگر جنس دسته سه تار خوب نباشد و چوب آن کهنه نباشد بعد از مدتی تاب برمی دارد در واقع در اثر فشار سیم‌ها خم می‌شود. دقت کنید فاصله‌ی عرضی سیم اول و آخر با دسته متفاوت نباشد اگر باشد یعنی دسته تاب دارد.
- دسته‌ی ساز نه زیاد پهن باشد نه باریک، عرض و ضخامت مناسبی داشته باشد.
- ساز زیاد رنگ نشده باشد زیرا در صدای آن تاثیر منفی دارد. برای جلای ساز از لاک و الکل استفاده شده باشد.
- رنگ ساز هرچه روشن‌تر باشد هم از نظر روانشناسی بهتر است و هم اگر ایرادی داشته باشد به خوبی قابل مشاهده است.
- گوشی‌ها نرم و روان باشند تا ساز به راحتی کوک شود.
- برای کوک ساز از دستگاه تیونر استفاده کنید که سیم‌ها زیاد سفت نشوند و به دسته فشار نیاید.
مهر سه تار
در ایران سه تارهای مختلفی با نام و مهرهای مختلفی وجود دارد که مهر در واقع نام سازنده یا نام مستعار او است. مارک یا مهر سه تار در قیمت آن موثر است و مارک‌های معروف قیمت بیشتری دارند اما ممکن است مارک خوبی به دلیل نداشتن معروفیت ارزان‌تر از کیفیت صدایی خود در بازار موجود باشد پس برای خرید به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنید و به نکاتی که در این مقاله گفته شده دقت کنید.
نحوه نواختن ساز سه تار
راهنمای خرید سه تار
هم به صورت نشسته روی مین و هم روی صندلی می‌توانید آن را بنوازید، سه تار را طوری بگیرید که با ران پای شما زاویه ۴۵ درجه تشکیل دهد و دست بتواند به راحتی روی دسته‌ی سه تار حرکت کند و با انگشت اشاره یا مضراب به سیم‌ها ضربه وارد کنید.
نگهداری از ساز سه تار
راهنمای خرید سه تار
- این ساز را در محیط مرطوب قرار ندهید و همچنین در معرض نور مستقیم خورشید و حرارت نگذارید تا تغییر حالت ندهد.
- هنگامی که از ساز استفاده نمی‌کنید آن را در جعبه و کاورش قرار دهید.
- برای جلوگیری از تاثیر نیروی جاذبه روی ساز، آن را آویزان کنید و به صورت خوابیده قرار ندهید.
- برای اینکه به دسته فشاری وارد نشود، کوک ساز را مطابق نت سی بمل دیاپازون قرار دهید. ( سیم اول سه تار، نیم پرده پایین از دیاپازون یعنی سی بمل کوک می‌شود اما در اجرا و نت نویسی به ان نت دو می‌گویند).
- اگر میخواهید دستگاه خاصی را اجرا کنید از یک ماه قبل اجرا کوک را روی همان دستگاه تنظیم کنید تا ساز به آن کوک عادت کند و هنگام اجرا هم از کوک خارج نشود هم لحن بهتری داشته باشد.
- در جعبه‌ی ساز از نم گیر استفاده کنید.
- با دست کثیف و چرب ساز نزنید.
- چند وقت یک بار از ساز استفاده کنید و آن را بنوازید اگر مدتی از آن استفاده نکنید صدای ساز می‌خوابد.
تاریخچه‌ی سه تار
نمونه‌های ساز سه تار با توجه به نمونه‌های پیدا شده در شوش به ۲۰۰۰ سال پیش مربوط می‌شوند و قدیمی‌ترین سه تاری که انروزه در موزه ایران موجود می‌باشد مربوط به ناصردین شاه است و همچنان از بهترین سه تارها می‌باشد.
حدود ۳۰۰ سال پیش سیم چهارم (از پایین سومین سیم سه تار) به ساز توسط مشتاق علی شاه اصفهانی اضافه شد و سیم زنگ یا سیم مشتاق نام دارد.
