فهرست کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
- پیشگفتار
- آشنایی با مبانی موسیقی
- بخش اول دستگاه ماهور
- بخش دوم دستگاه شور
- بخش سوم: آواز دشتی
- بخش چهارم آواز ابوعطا
- ماهور
- پیش درآمد (پنج درآمد)
- درآمد
- کرشمه
- خسروانی
- چهارپاره
- مرغ سحر (دوقسمت)
- قطعه ضربی
- چهار مضرب
- شور
- درآمد
- کرشمه و فرود
- شهر آشوب چهار زرد ملیجه
- زیرکش سلمک
- گلریز
- مجلس افروز
- مقدمه گریلی
- محله سنگتراشون
- درآمد اوج
- رباعی
- رضوی
- گریلی
- چهار مضراب
- دشتی
- درآمد
- زرد ملیجه
- بیدگانی
- ترانه دشتی
- گیلکی
- شهر آشوب
- ضربی دشتی
- دشتستانی
- اوج
- رنگ
- موسم گل
- ابوعطا
- پیش درآمد
- درآمد
- سیخی
- سیخی آوازی
- رامکلی
- حجاز
- حجاز ضربی
- چهارپاره
- شمالی
- ترانه محلی
- خسرو و شیرین
- بسته نگار
- قطعه ضربی
- رنگ
- چهار مضراب
سخن ناشر کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
به نام خداوند جان و خرد
گفتاری بر چاپ بیستم و ویرایش
بیستمین دوره چاب و انتشار کتاب آموزش سه تار حاکی از استقبال شایان و مآلا کاربرد مفید این روش بوده است.
از آنجا که در کار فرهنگی – هر قدر هم حرکت روان و سریع باشد – باز نمی توان از تجدید نظر و بکارگیری بینش ها و روش های تازه بی نیاز بود، لذا در این چاپ سعی شده است که علاوه بر دوباره نویسی و زیباسازی ظاهر کتاب نکات حساسی که حاصل تجربه چندین ساله مربیان گرامی می باش مورد توجه و بازنگری قرار گیرد.
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
آقای مهر داد ترابی که از بدو تولد این مجموعه در ۱۵ سال پیش، مراقبت و پرورش آن را به عهده داشته اند بر آن شده اند تا تجدید نظر و تغیرات لازمه را انجام دهند. جا دارد که از ایشان و همچنین از ناشر محترم کتاب آقای عصارپور تشکر و قدردانی شود.
جلال ذوالفنون – مهر۸۰
*توجه*
۱- کودک ساز معمولا یک پرده پایین تر از دیاپازون است، یعنی سیم اول سه تار با اینکه دو نامگذاری می شود ولی در واقع باسی بمل دیاپازون برابر است
کتاب آموزش سه تار جلد اول
۲- تمرین هایی که در بین قطعات نوشته شده در نوار ضبط نشده است.
۳- قطعه پیش در آمد ماهور که نت آن در چند قسمت نوشته شده در نوار یکسره و بدنبال هم ضبط شده است.
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
۴- هنرجو در استفاده از نوار نباید سعی بر ای داشته باشد که با نوار همراهی کند بلکه باید حال و هوای قطعه را از نوار بگیرد.
۵- بداهه نوازی که در آخر هر نوار اجرا شده با اجرای آموزشی متفاوت است.
پیشگفتار کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
درباره موسیقی ایرانی و آموزش آن گفتنی بسیار است. بمانند هنرهای دیگر این سرزمین، موسیقی نیز در طول زمان دستخوش دگرگونی هایی گشته که به نوبه خود تحول در امر آموزش را باعث شده است.
هرچند آثار مکتوب گرانقدری در باب علم موسیقی و سازشناسی از بزرگترین فلاسفه و موسیقیدانان دوره اسلامی برجای ماند است، لیکن تا آنجا که خوانده ایم و شنیده ایم آموزش موسیقی علمی در ایران، همچون دیگر کشورهای مشرق زمین، از روزگاران باستان تا ابتدای سده حاضر بصورت شفاهی و سینه به سینه بوده است.
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
در روش آموزش شفاهی – که آن را اصطلاحآ سینه ای و گوشی نیز گفته اند – شاگردان در محضر استاد حاضر می شده اند، استاد می نواخته و شاگرد به قدر گنجایش ذهن به خاطر می سپرده حضور مستمر در محضر استاد، نیل به مقامات بالای هنری سالها به طول می انجامید و در حقیقت علاوه بر عشق و علاقه، به زمان و استعداد و حافظه قابل توجهی نیز نیاز بوده است.
از صد سال پیش که باب مراودات به تمدن غربی از لحاظ علمی و هنری گشوده شد.
آموزش سه تار – جلد اول
هنرمندان و ارباب فضل و ذوق با موسیقی غربی آشنا شدند و روش آموزش موسیقی غربی که مبتنی بر اصول علمی و روشهای مکتوب و خط موسیقی بود مورد توجه قرار گرفت و علاقمندان به این طریقه دریافتند که خط موسیقی را در مورد نغمه های ایرانی و شرقی نیز می توان بکار گرفت و بنابراین ما هم می توانیم مثل غربیها برای سازهای ایرانی متد و کتب آموزشی تالیف نماییم.
یکی از پیشگامان این طریق کلنل علینقی وزیری بود.
کتاب آموزش سه تار جلد اول
وی تعریف جدیدی از ویژگی های موسیقی ایرانی با استفاده از مبانی علمی به دست داد و فواصل خاص موسیقی ایرانی را نامگذاری کرد و نخستین کسی است که برای تار و ویلن کتاب و دستور آموزش تالیف نمود.
در کتابهای وزیری چند هدف مورد توجه عمده قرار گرفته است. نخست آشنایی کامل با خط موسیقی، نوت خوانی سریع و آشنایی با ریتم و ضرب، و دیگر بالا بردن قابلیت های تکنیکی نوازنده از طریق تمرین ها واتودهای مختلف که در نتیجه هنرجویان علاوه بر تک نوازی، قابلیت های لازم برای شرکت در ارکستر و همنوازی با سازهای دیگر را کسب می نمایند.
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
چندین سال بعد که شادروان روح الله خالقی ریاست هنرستان موسیقی ملی را عهده دار بود با همکاری دوتن از اساتید تار (موسی معروفی و نصرالله زرین پنجه) در صدد برآمد که با الهام از دستور و روش کار وزیری کتابی برای نونهالان و دانش آموزان هنرستانهای موسیقی تالیف نماید و ضمن حفظ اصول و طرح کلی وی، از آهنگهای محلی و سرودهای آموزشی نیز برای مطبوع و مانوس ساختن درس ها و تول شوق و ذوق در هنرجویان استفاده کند.
حاصل سعی آنان کتابی است در دو جلد که برای سالها اول و دوم هنرستان منتشر شد. قطعات درسی این کتاب تماما حالت ضربتی دارند و حتی المقدور سعی شده است که مروری بر مقامات مختلف موسیقی ایرانی بعمل آید و اشنایی اجمالی با آنها حاصل شود.
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
در آن زمان ساز سه تار به علت حجم کم صوتی جهت شرکت در ارکستر مناسب شناخته نشده و در حقیقت از دور آموزش سیستماتیک کنار گذاشته شده بود. با وجود این که پرده های تار و سه تار یکسان است و سیمها معمولا به یک ترتیب کوک می شوند ولی وضعیت صدا دهی (سونوریته) سه تار و تار کاملا تفاوت دارد.
بنابراین دعایت دقیق مضرابها و انگشت گذاری تار برای سه تار و همچنین استفاده از بعضی کوکهای که بر روی تار نتایج مطلوب می دهند موجب مخدوش شدن شخصیت مستقل سه تار خواهد شد. متاسفانه به علت نقش فرعی که برای سه تار قایل شده بودند، بدون رعنایت به این ظرایف، فقد نام سه تار به انتهای نام کتابهای دستور تار افزوده شد.
طی چند سالی که روش های آموزشی وزیری به عنوان مبنای کار هنرستان موسیقی در بوته آزمایش قرار گرفته بود،
اذهان آگاه و جویایی اصالت به این نتیجه رسیدند که آموزش موسیقی ملی از طریق متدهای کاملا کلاسیک، منجر به انحراف این موسیقی از فضای اصلی آن شده و یک نوع درهم آمیختگی بین موسیقی سنتی از یک طرف و موسیقی غربی و کلاسیک و همچنین موسیقی روز از سوی دیگر بعمل آمده که نتیجه آن خدشه دار شدن هویت و اصالت موسیقی ایرانی است؛
و در عین اینکه موسیقی مثل دیگر اجزاء فرهنگ، نمی تواند و نباید از تاثیری و تاثر بر کنار باشد، امتزاج بی رویه و کنترل نشده آن با موسیقی غربی می تواند خطری جدی به حساب آید.
این جستجو ها که شکل گیری نهاد های مختلف هنری همچون رشته موسیقی دانشگاه تهران، مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی و گروه های اصیل موسیقی ایرانی را به دنبال داشت باعث شد که روش سینه به سینه مورد توجه و اقبال دوباره قرار گیرد.
کتاب آموزش سه تار جلد اول
اساتید کهنه کار و قدیمی به آموزش جوانان و نوازندگان تحصیلکرده پرداختند و دید صحیصی از مفاهیمی چون تکنیک، ارکستر، آهنگسازی و غیره به دست دادند تا در صدد شبیه سازی و نمونه برداری صرف از موسیقی غربی نباشد. مقارن این احوالات بود که تدریجآ فکر تدوین منابع جدید آموزشی جهات سازی اصیل ایرانی شکل گرفت.
تحولات اجتماعی مهمی که طی شصت ساله اخیر رخ داده است، آشنایی با تمدن غربی و امتزاج برخی عناصر آن در فرهنگ اصیل ایرانی، ورود تکنولوژی و روشها و متدهای آموزشی جدید در علوم و فنون و صنایع، گسترش مدارس جدید، همه و همه چهره زندگی را دگرگون کرده است و قطعا باید از ثمره های مفید این تحولات در زمینه آموزش موسیقی نیز بهره گیری نمود.
ضمنآ امکان بازگشت کامل به آموزش شفاهی هم وجود ندارد چرا که پشرفت هنرجویان در ای روش بالنسبه کند است و مستلزم اوقات فراغت و حافظه و حوصله و شکیب بسیار بوده و خود ناگفته پیداست که شتاب زندگی در شهر ها و کثرت طالبا هنر و کمبود زمان برای مجالست با استاد، مانع بزرگی بر سر این راه است.
آموزش سه تار – جلد اول
از سوی دیگر طالبا فراگیری موسیقی از هر قشر و سنی رو به ازدیاد گذاشته اند و بسا که شمار آنان در بین افراد غیر حرفه ای و همچنین در قشر سنی بالا بیست سال، به مراتب بشتر از قشر محصل و هنرجویان هنرستانی باشد.
این گروه که حال و هوای موسیقی سنتی را در اثر استمرا ر در شنیدن قطعات مختلف به خوبی درک کرده اند، اکنون مایلند که ابزاری جهت تعمق در عوالم معنوی و روحانی خویش بیابند و سازی را برای دل خود بنوازند و هدف آنان به هیچوجه شرکت در ارکستر، انجام اجراهای چند صدایی (پولی فونیک) و در یک کلام حرفه ای شدن نیست.
طبیعی است که کتب قدیمی برای ایشان تا مطبوع است و چه بسا که بیشتر سبب دفع و فصل شده باشد تا جذب و وصل.
در مورد جوانترها نیز – که تمایل به یادگیری عمیقتر برای مقاصد حرفه ای دارند – باید ضمن پروراندن مبادی آموزش به طریق کلاسیک، موسیقیی ملی را همانطور که هست به آنان اریه نموده و نمونه های گویا و مناسبی برایشان برگزید و بدین ترتیب جهت درست را به آنها نشان داد و از انحراف و خروج از اصالت بازشان داشت.
نکات مذکور در فوق بطور کلی درباره آموزش موسیقی ملی صادق است و بر آنها می توان نکته اختصاصی دیگری را که قبلا هم به آن اجمالا اشاره شد افزود و آن این است که تا اکنون هرگز یک روش تعلیم و آموزش که ویژه ساز سه تار باشد (بخصوص با توجه به استعداد ها و شخصیت گرانقدر این ساز که از محبوب ترین ساز ملی ماست) نوشته نشده است.
از اینروست که باید گفت کتاب های تالیف شده در گذشته باری مافوق طاقت خویش بر دوش کشیده اند و از چند سال پیش لزوم تدوین روش آموزشی جدید (نه تنها برای سه تار که برای تمام ساز های ایرانی) احساس مس شده است که جامع نیاز های فوق در کلام تلفیقی از آموزش جدید و سنتی باشد.
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
گرچه این ادعا که جروه حاضر جامع تمام شرایط و نیازهایی است که ذکر شد سخنی گزاف است لیکن در حد طاقت و توان و دانش نگارنده کوششی است در جهت نیل به محدوده و معیارهای یاد شده و به عبارتی می توان گفت محصولی است از سی سال تعلیم انواع سازهای در سطوح مختلف سنی از کودکستان تا دانشگاه و چهل سال نوازندگی سه تار.
مطالب درسی، انتخابی از قطعات آوازی و ضربی بوده و در تهیه آهنگهای کمتر نظر بر تالیف شخصی داشته ام و بیشتر به بهره گیری از اصیلترین منبع موسیقی سنتی یعنی ردیف و در مرحله بعد، به ساخته های متقدمان و آهنگسازان برجسته قدیمی یا معاصر توجه کرده ام. در مواردی نیز از ساخته های خود ویا آهنگهای محلی که شخصآ پرداخت کرده ام استفاده نموده ام.
در مورد آوازها هم از بین روایتهای مختلفی که شنیده ام، آنرا که بیشتر پسندیده ام و با ذوق و در عین حال تکنیک شاگرد هماهنگی داشته انتخاب کرده ام.
در اثنای آموزش، مطالب درسی به کرات دستخوش دگرگونی شده است و بطور کلی بنابر تجربه روی چند صد شاگرد – که طی این سالها به آنها سر و کار داشته ام گذارده ام. نظر من فقد به توانا ییهای تکنیکی آنها نبوده بلکه هدف، تقویت تکنیک توام با جهت دادن به درک و بینش آنها نسبت به موسیقی ملی بوده است.
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
رویهمرفته تشکیل این اجزوات حرکتی بوده است پویا و دینامیک که طی حدود ۲۰ سال تدریجآ از قالبها و شکلهای گوناگون گذشته، مورد آزمایش و تغییر واقع شده و اکنون به مرحله ای رسیده که می توان گفت شکل مطلوب خود را پیدا کرده است.
اکنون لازم است تا بر سبیل اجمال نظری بر بعضی ویژگی های آموزشی جزوه حاضر بیفکنیم:
- آموزش مبانی و اصول اولیه، نوت خوانی، علامتهای اختصاری و پرده شناسی در بین دروس و مخلوط با تعلیم نوازندگی علمی، به تتاسب احتیاج و ظرفیت هنرجو اریه شده است و به عبارت دیگر مطالب تیوریک همراه و ملازم درسهای علمی هستند.
- در مورد انگشت گذاری و مضرابها توجه کامل به شخصیت سه تار بعمل آمده است. همچنین از انتقال سبکی خاص در نوازندگی سه تار پرهیز شده و راه برای هنرآموزان گرامی در انتقال سبکهای مختلف باز است.
- از در آمیختن دستگاه ها و آوازها با یکدیگر به شدت پرهیز شده است. آشنایی به یک دستگاه موسیقی امری نیست که طی دو سه درس حاصل شود و لازم است هنرجو مدت زمانی منحصرآ خود را در فضا، کوک و پردهای یک دستگاه خاص حس کند. لذا در این جزوه دستگاه های ماهور و شور و آوازهای دشتی و ابوعطا انتخاب شده و سایر دستگاه ها و آوازها به جزوه های بعدی موکل گردیده اند.
- تمامی فرمهای موسیقی سنتی در هر دستگاه (یا آواز) ارایه شده اند (پیش درآمد، آواز، ضربتی، چهار مضراب، تصنیف و رنگ) و بدین ترتیب پس از اتمام هر قسمت هنرجو مجموعه ای در اختیار دارد که می تواند تمام یا قسمتی از آنرا برای اجرا انتخاب کند.
- هدف از تمرین ها اجرای مطالب است و بس. بدین منظور از تمرین ها در دو قسمت اول (ماهور و شور) استفاده شده تا مجالی برای ممارست شاگردان مبتدی بر روی نکات مشکل درس بعدی باشد. در سایر موارد نکات مشکل در خود درس مطرح می شوند نه در تمرین ها و به این جهت از اتو دهای مختلف به نحوی که قبلا مصطلح بوده استفاده نشده است.
- از ردیف موسیقی ملی ایران به عنوان پربارترین پشتوانه مطالب استفاده شده و توجه هنرجویان را به این نکته معطوف داشته ایم که این درس ها را می توان با قدری تغیی در ردیف اساتید برجسته جستجو نمود.
- نوار آموزشی می باید به عنوان یکی از مهمترین پایه های آموزشی تلقی شود. هدف هنرجو از گوش داددن نوار، اجرای قطعه در سطح اجرای نوار نیست بلکه دریافت ریتم صحیح، حالات مشکل و بالاخره پرورش استعداد یادگیری از طریق گوش است.
* * *
طی چند سال اخیر شاهد گرایش روزافزون اذهان به هنر اصیل و استقبال هنردوستان از موسیقی ملی و بویژه ساز سه تار هستیم و این ساز کهن ایرانی می رود تا جایگاه شایسته خود را بازیابد و آرام بخش دلهای سوخته دوستداران موسیقی ایرانی باش.
آموزش سه تار – جلد اول
خداوند متعال راسپاس که پس از بیست سال تلاش و تحقیق، کتاب اول آموزش سه تار را تقدیم جامعه هنر ایران می نمایم.
مراحل نهایی تدوین کتاب دارای نکات ظریف و دقیقی بوده که نیاز به چشمانی تیزبین و نفسی توانا داشت تا باگامهای استوار و آگاه خود قدمهای خسته مرا توانی تازه بخشد.
مدتی در این انتظار بس شده تا اینکه دوست و همکار جوان آقای مهرداد ترابی با عزمی راسخ و عشقی وافر و دیدی آگاه، این مهیم را بعهده گرفت و آنچه را برای شکل گیری کتاب لازم بود از تصحیح و خوش نویسی نوتها گرفته تا نظارت بر تهیه متون، جزء به جزء و به شایسته ترین وجه ممکن به انجام رسانید چنانکه اگر کوشش صمیمانه او نبود معلوم نبود که چاپ کتاب تا چه مدت به تاخیر می افتاد و بجاست که از حسن نیت و زحمات ایشان قدردانی شود.
همچنین برخورد لازم می دانم از هنرمند جوان آقای رضا پتگر که زحمت خوش نویسی عناوین و اشعار را تقبل نمده اند و همپچنین آقایان مصطفی میرمقتدایی، داکتر ایرج وامقی، محمد نصیربیگی و خانم منیره رهنمایی که هر یک به نحوی نگارنده را در شکل گیری این کتاب یاری داده اند تشکر و قدردانی نمایم.
جلال ذوالفنون – دی ماه ۱۳۶۶
پشت کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
جلال ذوالفنون در سال ۱۳۱۶ در آباده فارس متولد شد. در کودکی همراه خانواده اش به تهران آمد فراگیری موسیقی را از ده سالگی در خانواده ای اهل موسیقی شروع کرد و سپس به هنرستان موسیقی رفت و تار را در محضر استاد موسی خان معروفی آموخت در آنجا بود که علاوه بر تار به آموزش ویلن و سه تار هم پرداخت.
در سال ۱۳۳۸ به استخدام اداره هنرهای زیبا درآمد و به تدریس موسیقی پرداخت سپس رشته موسیقی را در دانشگاه تهران دنبال کرد برداشت تازه ای که در این ایام از موسیقی ایرانی در او شکل گرفت نقطه عطفی بود که به کمک استادان نورعلی خان برومند و دکتر داریوش صفوت عملی گردید.
از سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را روی سه تار متمرکز کرد پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی جهت تکمیل آن به مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانی رفت. در آن مرکز به کار تحقیق و تدریس موسیقی ایرانی مشغول شد.
در این سال ها از راهنمائی های استادان یوسف فروتن و سعید هرمزی که از نوازندگان قدیمی سه تار بودند برخوردار گردید.
اساساً تألیفات جلال ذوالفنون در زمینه تدریس و نقد و بررسی است. از جمله تجزیه و تحلیل موسیقی ایران و کتاب حاضر می باشد. این کتاب بر اساس تکنیک سه تار در چهار، جلد همراه با نوار یکی دیگر از کارهای برجسته ایشان است.
خرید کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
در همین سایت دلشاد موزیک شما می توانید کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول را به صورت آنلاین خریداری کنید.
لینک خرید سه جلد دیگر این مجموعه:
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد اول
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد دوم
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد سوم
کتاب آموزش سه تار اثر جلال ذوالفنون – جلد چهارم
همچنین بهتره بگیم سایت دلشاد موزیک بزرگترین آرشیو و فروشگاه آنلاین کتابهای حوزه موسیقی هست و شما میتوانید تقریبا هر کتابی که دلتون میخواهد رو در این کتابخانه پیدا کنید و به صورت آنلاین خرید کنید.
برای دیدن همه کتاب‌ها روی عکس یا لینک زیر کلیک کنید:
دیدن همه کتاب های فروشگاه دلشاد موزیک
کتابخانه دلشاد موزیک – بزرگترین کتاب فروش آنلاین در زمینه موسیقی (سنتی – پاپ – کلاسیک و..)
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.