توضیحاتی درباره کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
“تئوری بنیادی موسیقی” عنوان کتابی است از موسیقی‌دان و منتقد نامدار موسیقی ایران، “پرویز منصوری” که تا کنون بارها مورد تجدید چاپ قرار گرفته است. این کتاب یکی از جامع ترین منابع موجود جهت آموزش تئوریکال موسیقی است که به دست یکی از بزرگترین مدرسان تئوری موسیقی به رشته‌ی تحریر درآمده است.
کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
“پرویز منصوری” سال‌ها در کسوت استادی هنرستان‌های موسیقی در شهر تهران فعالیت می‌نمود و از وی بالغ بر صد اثر در زمینه‌های مختلف موسیقی نظیر نقد، آموزش، جامعه شناسی و سازشناسی به جا مانده است و کتاب “تئوری بنیادی موسیقی” در زمره‌ی بهترین آثار اوست. این کتاب موفق شد تا در سال اول از دهه ی هفتاد شمسی، عنوان کتاب سال ایران را از آن خود کند.
تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
نگارنده قبل از آغاز بخش‌های اصلی کتاب که شامل دوازده فصل می باشد، اطلاعات مختصری از ویژگی‌های صدا از جهت موسیقیایی آن ارائه میکند و سپس فصل یکم با عنوان نشانه های اولیه‌ی خط موسیقی آغاز می‌گیرد.
در فصل‌های دوم تا دوازدهم کتاب “تئوری بنیادی موسیقی” ، وزن و تاکید، گام و تونالیته، فاصله در دو بخش مجزا، قاعده های نت نویسی، حامل و تاریخچه اش، مدهای کلیسا، وزن هایی که به نسبت دشوارتر هستند، تکمیل خط موسیقی و نشانه‌های دیگر، آکورد شناسی و سرآغاز هارمونی با جزییات کاربردی ذکر می شود.
در پایان هر فصل تمرین‌هایی ارائه شده که به یادگیری بهتر تئوری‌های موسیقی کمک میکند و خواننده با مطالعه‌ی “تئوری بنیادی موسیقی” مهم‌ترین نکات را از یکی از بهترین اساتید آموزش دهنده آن و در معقول‌ترین حجم ممکن دریافت میکند.
پیشگفتار کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
دوست من، تئوری خاکستری است، اما درخت جاودان زندگی سبز است.
گوته، فاوست
درست است که روند پویایی و دگرگونی زندگی و عمل در هیچ حد و حصری نمی‌گنجد و از هیچ اصل و حکم از پیش ساخته‌ای پیروی نمی‌کند، و لذا محک درستی هر اصل و حکمی خود زندگی است، ولی روند رشد درخت سرسبز زندگی از دانش و بینش تئوری بی‌نیاز نیست.
تئوری چکیدۀ تجربه و عمل است، معرفت بر انبوه جنبه‌های گوناگون واقعیت است، نتیجۀ بررسی نظام درونی پدیده‌ها، و رهیافت به قانونمندی آنهاست؛ پس به‌کار بردن تئوری در واقع چیزی جز سود جستن از زندگی و عمل گذشته نیست.
کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
گاهی به نظر می‌رسد که تئوری و عمل در تعارض با یکدیگر قرار دارند، ولی خود این تعارض نیز بخشی از روند زندگی است؛ این دو یکدیگر را تکمیل می‌کنند چنان که نادیده گرفتن یا دست کم گرفتن یکی از آنها – چه در علم و چه در هنر- در نهایت برای سرسبزی و باروری درخت زندگی زیانبار است.
رابطه دو مقوله تئوری و عمل در موسیقی نیز همان اهمیتی را دارد که مثلاً در فیزیک یا مکانیک می‌بینیم.
نوازنده‌ای که به «شیوۀ سنتی»، یعنی بدون آگاهی از تئوریِ موسیقی، به نواختن ساز می‌پردازد مانند تعمیرکاری است که کورکورانه و بدون آشنایی با علم مکانیک و محاسبات ریاضی و روابط اجزای ساختمان یک اتومبیل می‌کوشد آن را تعمیر کند و در این کار دستمایۀ او چیزی جز مشاهدات و آموخته‌های فردی نیست.
البته کسب مهارت‌های فردی از راه آزمایش و خطا و ممارست و پشتکار تا حدی میسر است؛ اما آنچه موجب سرعت و عمق یادگیری میشود بهره گیری از تئوری است. آموزشِ تئوری اگر مقدمه و ملازم عمل باشد گذشته از صرفه‌جویی در زمان یادگیری، اشراف بر همۀ جوانب موضوع کار و روشن‌بینی در عمل را هم در پی دارد.
کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
به عبارت دیگر تئوری روند آموختن عمل را آسان‌تر و کوتاه‌تر می‌سازد، و البته در پرتو عمل تئوری نیز دیگر آن‌قدر دشوار و تاریک به نظر نمی‌آید.
کتاب حاضر، که در واقع ابزاری است برای آموزش مبانی تئوری بنیادی موسیقی، با توجه به آنچه دربارۀ اهمیت تئوری گفته شد نوشته شده است، و به این امید که هنرجویان و دوستداران موسیقی را با مبانی دانش امروزی موسیق آشنا کند و در نهایت سهمی در اعتلای موسیقی ما داشته باشد.
بنای نگارش این کتاب بر این پایه نهاده شده است که همه، از استاد موسیقی گرفته تا خواننده‌ای که کمترین دانشی از موسیقی ندارد، بتوانند از آن بهره‌مند شوند، ولی البته شرط خوانندۀ ناآشنا این است که گذشته از هوش متوسط علاقۀ موشکافانه‌ای هم به فراگرفتن پیچیدگی‌های تئوری موسیقی همراه با پشتکار فراوان داشته باشد.
از سوی دیگر، نویسنده خواننده‌ای را هم در نظر داشته است که فراگیری موسیق را تا مراحل عالی‌تر، و حتی مرحلۀ استادی پیموده ولی در میان راه گسستگی‌هایی برایش پیش آمده و درکِ برخی نکته‌ها یا پیوند دادن برخی مطالب را کم یا بیش مهمل گذاشته و به دست فراموشی سپرده است.
کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
از این گذشته، نویسنده کوشیده است تا آنجا که میسر است خوانندۀ این کتاب را از مراجعه به استاد بی‌نیاز سازد، به عبارت دیگر این کتاب نوعی خودآموز است. برای رسیدن به این هدف در نگارش این کتاب قواعدی رعایت شده است که اهم آنها از این قرارند:
- در توضیح و تشریح هر نکتۀ تئوریک تا آنجا که امکان داشته اشاره‌ای به سیرِ تحول آن شده است. این اشاره‌ها پاسخی است به پرسش آن عده از خوانندگان که در برابر هر «قاعده»ای (شاید برای فراگیری عمیق‌تر) از خود می‌پرسند «چرا چنین است؟» از سوی دیگر، از آنجا که این اشاره‌ها ممکن است از حوصلۀ برخی دیگر از خوانندگان بیرون باشد و موجب پاره شدن رشتۀ کار آنها شود، توضیحات اضافی را با حروفی متمایز از متن اصلی چاپ کرده‌ایم تا خواننده بتواند با خیال راحت از مطالعۀ آنها چشم‌پوشی کند.
- در میان فصل‌های نخستین، و نیز در پایان همۀ فصل‌ها، پرسش‌ها و تمرین‌هایی آورده شده است، چنان که خواننده ناگزیر است در نوشتن پاسخ آنها نه از حافظه بلکه از اندیشۀ خود یاری بگیرد. هرگاه خواننده به پاسخ درست برسد، می‌تواند مطمئن باشد که مطلب را درست دریافته است. بدیهی است اگر نتواند پاسخ پرسش‌ها را بنویسد یا از درستی پاسخ خود مطمئن نباشد، ناگزیر باید مطلب را مرور کند. از این گذشته، پرسش‌های فصل اول به صورتی تنظیم شده‌اند که خود پرسش‌های بیشتری را از سوی استادان و مدرسان برانگیزند.
- استادان موسیقی در بررسی کتاب خواهند دید که فصل‌های دوازده‌گانۀ آن را به سه بخش می‌توان تقسیم کرد. فصل‌های یکم تا ششم را می‌توان «بخش نخست» نامید، که هر هنرجویی با به پایان بردن آن کمابیش با همۀ مطالب نظری که استادان مدارس و آموزشگاه‌های موسیقی در این سرزمین تدریس می‌کنند – البته به جز میزان‌های لنگ و یکی دو مطلب دیگر – آشنا خواهد شد. فصل‌های هفتم تا دهم («بخش دوم») حاویِ مطالبی است که هرگاه هنرجو قصد آگاهی از مطالب عالی‌تری را داشته باشد می‌تواند از آنها سود ببرد. از سوی دیگر، با فراگرفتن مطالب این فصل‌ها آگاهی خواننده از محتوای فصل‌های نخستین گسترده‌تر و ژرف‌تر خواهد شد. به هر حال محتوای این فصل‌ها را نیز، گرچه استادان کمتر به آنها می‌پردازند، باید در قلمرو تئوری بنیادی موسیق به شمار آورد. آخر این که در فصل‌های یازدهم و دوازدهم («بخش سوم») مطالبی به صورت مقدمه‌ای بر علم هماهنگی (هارمونی) آمده است. هدف فصل دوازدهم نشان دادن این مطلب است که «هارمونی» چگونه چیزی است و در آن چگونه باید کار و تمرین کرد.
- در این کتاب تشریح مطالب به نحوی است که لازم نیست خواننده آنها را طوطی‌وار از بر کند. همه چیز را باید به یاری اندیشه و محاسبه و بررسی چندجانبه فراگرفت. از سوی دیگر، طبیعی است که هنرجو ممکن است در جایی نکته‌ای از فصل‌های گذشته را فراموش کرده باشد؛ به این دلیل کتاب گاهی خواننده را به جای مشخصی در یکی از فصل‌های گذشته که مطلب مورد بحث شکافته شده است باز می‌گرداند، یا در فصل‌های نخستین او را به جای دیگری در فصل‌های بعدی راهنمایی میکند.
در هر حال کوشش نویسنده بر این بوده است که کتاب تئوری بنیادی موسیقی را تا آنجا که می‌تواند آموزنده و سودمند تنظیم و تألیف کند؛ اگر چه یقین دارد در رفع کمبودها از لطف دوستان و مردم صاحب‌نظر بی‌نیاز نیست.
کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
دوستان بسیاری در پدید آوردن این کتاب مرا یاری داده‌اند که برای تلافی چیزی جز سپاس صمیمانه ندارم تا تقدیم‌شان کنم:
- آقای حسین دهلوی، که در آغاز کار مرا به نوشتن این کتاب تشویق کرد و دلگرمی داد؛
- آقای مصطفی کمال پورتراب، که برای تکمیل فهرست چهارزبانۀ واژه‌ها و اصطلاحات موسیقی یاری‌های ارزشمند به نویسنده رساند؛
- آقای فریدون ناصری، که او نیز در همین زمینه نویسنده را یاری کرد؛
- سرکار خانم عاطفه فاضلی، که کار آرایش کتاب را با دقت و حسن سلیقه به‌انجام رساند؛
- آقای فرهود امیرانی، که نُت‌نویسی کتاب را با دقت درخور برعهده گرفت؛
- آقای احمد میرعلایی، که چکیده‌ای از پیش گفتار نویسنده را به زبان انگلیسی ترجمه کرد؛
- آقای رضا خاکیانی، که ویرایش کتاب را بر عهده داشت؛
- آقای محمد زهرایی، ناشر کتاب، که برای چاپ نفیس و پاکیزۀ کتاب در بذلِ ذوق و ابراز دل‌سوزی و احساس مسئولیت از هیچ کوششی فروگذار نکرد، چنان که اگر جز این بود کتاب به کیفیت حاضر عرضه نمی‌شد.
مهر ماه ۱۳۶۹
پرویز منصوری
یادداشت بر ویراست دوم
چاپ اول این کتاب با استقبال بی‌سابقۀ خوانندگان چه در ایران و چه در میان ایرانیانِ ساکن کشورهای دیگر رو به رو شد؛ به طوری که نویسنده به سختی می‌توانست از احساس غرور – چیزی که معمولاً انسان را به سکون می‌نشاند ـ خودداری کند.
در برابرِ آن همه تشویق در اینجا فقط می‌توانم سپاس‌گزاری کنم.
پس از انتشار چاپ اول کتاب از دوستانی که در تهیۀ آن نقشی داشتند، و نیز از خوانندگانی که برای نخستین بار آن را می‌دیدند، پیشنهادهای فراوان برای رفع برخی اشکالات و کمبودهای آن دریافت شد. این پیشنهادها با حوصله و فرصت کافی موردِ رسیدگی قرار گرفت و آنچه لازم بود رعایت شد.
از این رو چاپ دوم کتاب با تجدید نظرِ کلی صورت می‌گیرد. جا دارد از استادان و دوستانی که در کار تجدید نظر با کوشش‌های دلسوزانه مرا یاری دادند، سپاس‌گزاری کنم.
از آن میان به ویژه آقای مهندس حمیدرضا رضایی-ویراستار چاپ دوم- و آقای دکتر خسرو مولانا، استاد اکوستیک دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، مرا مرهون لطف خود ساختند.
مرداد ماه ۱۳۷۳
پرویز منصوری
یادداشت بر ویراست سوم
چاپ دوم کتاب تئوری بنیادی موسیقی نیز همچنان با استقبال خوانندگان رو به رو شد. در این مدت پیشنهادهای تازه‌ای از سوی خوانندگان نکته‌سنج به دست نویسنده رسید که موجب شد اصلاحاتی در کتاب اعمال شود و در نهایت چاپ سوم پیراسته‌تر منتشرگردد.
نویسنده ضمن سپاس‌گزاری فراوان از لطف این خوانندگان امیدوار است که همچنان از نظرها و پیشنهادهای سودمند آنان برخوردار باشد.
شهریور ماه ۱۳۷۶ پرویز منصوری
دربارۀ مؤلف کتاب تئوری بنیادی موسیقی
پرویز منصوری در سال ۱۳۰۳ متولد شد. او یادگیری موسیقی را با ویولن ایرانی نزد موسی نی‌داوود آغاز کرد، سپس به هنرستان موسیقی رفت و نزد حسین ناصحی به فراگیری آهنگسازی پرداخت. او برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ آهنگسازی به اتریش رفت و بیش از ده سال در آن کشور به فراگیری موسیقی اشتغال داشت و با درجۀ دکتری فارغ التحصیل شد.
منصوری پس از بازگشت به ایران از طریق آموزش، نوشتن و ترجمه به ترویج موسیقی پرداخت. او یکی از تأثیرگذارترین استادان و پیشگامان آموزش و گسترش موسیقی علمی در ایران محسوب میشود.
منصوری سال‌ها در هنرستان عالی موسیقی به تدریس مشغول بود. بسیاری از موسیقی‌دانان و نوازندگان برجستۀ کنونی از شاگردان وی به شمار می‌روند.
از منصوری کتاب‌ها و مقالات متعددی در زمینۀ آموزش، نقد و بررسی موسیقی منتشر شده که از جمله می‌توان به این‌ها اشاره کرد:
چگونه خوب بشنویم؛
هارمونی تحلیلی؛
سازشناسی؛
کاوشی در قلمرو موسیقی ایرانی؛
و…
کتاب تئوری بنیادی موسیقی مشهورترین اثر او است و در سال ۱۳۷۱ به عنوان «کتاب سال» برگزیده شد.
پرویز منصوری در آذرماه ۱۳۹۰ در ۸۷ سالگی درگذشت.
فهرست کتاب تئوری بنیادی موسیقی
دربارۀ مؤلف
پیشگفتار
سرآغاز
مشخصه‌های صدا از نظر موسیقایی
نواک
دیرند
شدت
طنین و رنگ
فصل یکم: شنانه‌های اولیۀ خط موسیقی
- دربارۀ خط موسیقی
- نام نُت‌ها
- ریشۀ تاریخی نظام‌های هجایی و الفبایی
- پرسش و تمرین
- حامل
- کلید
- پرسش و تمرین
- خط‌های تکمیلی
- پرسش و تمرین
- حامل‌ها و کلیدهای دیگر
- رابطۀ نت‌ها میان حامل‌های دوگانۀ پنج خطی (مضاعف)
- شکل نت‌ها
- پرسش و تمرین
- نام شکل‌های نت به زبان‌های مختلف
- اشاره‌ای کوتاه به شکل‌های نت‌نویسی در قدیم
- نقطه و نقش آن
- پرسش و تمرین
- خط اتحاد و خط اتصال
- پرسش و تمرین
- سکوت
- پرسش و تمرین
- تمرین‌های پایان فصل
فصل دوم: تأکید و وزن
- تأکید
- میزان
- وزن
- گونه‌های میزان
- کسر میزان
- نمونه‌هایی چند از میزان‌های ساده
- میزان ترکیبی
- راهنمای وزن‌های ساده و وزن‌های ترکیبی
- وزن‌خوانی
- سه بر دو و دو بر سه، و تقسیمات وابسته
- سنکوپ
- یکی از کاربردهای خط اتحاد
- ضد ضرب
- تمرین‌های پایان فصل
فصل سوم: فاصله (۱)
- معنای فاصله در موسیقی
- نسبت بسامد
- اندازه‌گیری فاصله
- فاصلۀ ساده_ فاصلۀ ترکیبی
- پرسش و تمرین
- پرده و نیم‌پرده
- نشانه‌های تغییر دهنده
- انواع نیم‌پرده
- پرسش و تمرین
- معکوس فاصله
- شستی‌های پیانو
- تمرین‌های پایان فصل
فصل چهارم: گام و تونالیته
- تعریف گام
- گام کروماتیک
- دیز یا بمل
- گام دیاتونیک
- گام دیاتونیک بزرگ (گام بزرگ)
- نظام پیوند در گام‌های بزرگ
- رابطۀ میان دیزها و نتِ آغاز گام
- رابطۀ میان بمل‌ها و نتِ آغاز (پایۀ) گام
- رابطۀ میان گام‌هایی با نیم‌پرده (یِ کروماتیک) اختلاف
- پرسش و تمرین
- نام نت‌ها و به زبان‌های مختلف
- اشاره‌ای دیگر به تاریخجۀ نامگذاری هجایی
- نظام شش نتی و نامگذاری هجایی
- درجه‌های گام
- پرسش و تمرین
- مُدی دیگر در گام‌های دیاتونیک
- تأثیر فاصلۀ میان درجه‌ها در جرکت (ملودیک) آنها
- گام کوچک و نسبت آن با گام بزرگ
- گام‌های بزرگ و گام‌های کوچک نسبی هر یک
- گونه‌های گام کوچک
- پرسش و تمرین
- نت‌های تونال و مُدال
- نت‌های مُدال در قدیم
- گام‌های دیگر
- تمرین‌های پایان فصل
فصل پنجم: فاصله (۲)
- تشخیص دقیق فاصله
- بنیه‌های فاصله
- معکوس فاصله‌ها
- دربارۀ معکوس کردن فاصله‌های ترکیبی
- بنیه‌های دیگر
- فاصله‌های آنهارمونیک (مترادف)
- ملایمت و ناملایمت فاصله
- نظریۀ‌های دیگر دربارۀ خوش‌آیندی و ناخوش‌آیندی
- انتقال
- روشی دیگر
- تمرین‌های پایان فصل
فصل ششم: قواعد نت‌نویسی
- درست‌نویسی خط موسیقی
- تمرین‌های پایان فصل
فصل هفتم: حامل و تاریخچۀ آن
- مقدمه
- کاربرد حامل‌های گوناگون
- کلیدهای سه‌گانه
- تمرین‌های پایان فصل
فصل هشتم: مُدهای کلیسا
- مقدمه: موسیقی در یونان باستان
- موسیقی در قرون وسطی
- مُدها، پایۀ موسیقی کلیسایی
- نشانه‌های تغییر دهنده در مُدهای اصلی
- تمرین‌های پایان فصل
فصل نهم: وزن‌های دشوارتر
- مقدمه
- میزان‌های لنگ
- تقسیم‌های لنگ
- وزن در آواز ایرانی
- جملۀ موسیقی و رابطۀ آن با میزان
- تبدیل قسمت قوی و به قسمت ضعیف (نیمه‌قوی) میزان
- نکته‌ای دربارۀ سنکوپ
- میزان‌های مخلوط
- لحظه‌های بی‌ضرب
- گزینش بهترین وزن
- تمرین‌های پایان فصل
فصل دهم: تکمیل خط موسیقی، نشانه‌های دیگر
گروه نخست:
نشانه‌های درون حامل
- نشانه‌های نت‌واره
- آچیاکاتورا
- گزش
- آپوجیاتورا
- گروپتو
- تریل یا تری
- نت‌های آرپژوار پیش از آکورد
- نشانه‌های فرمال
- دو لا خط تکرار
- داکاپو
- دال سنیو
- تکرارهای دیگر
- سکوت‌های درازتر از یک میزان
گروه دوم:
نشانه‌های بیرون از حامل
- نشانه‌های شکلی و قراردادی
- نقطۀ توقف
- نقطه
- نقطۀ دراز یا نقطۀ میخی
- متزواستاکانو
- نشانه‌های تأکید
- موارد کاربرد خط اتصال
- نشانه‌های تدریجی
- نشانه‌های واژگی
- نشانه‌های ]یا چند[ حرفی
- نشانه‌های توضیحی:
واژه‌هایی برای تعیین شدت و ضعف صدا
واژه‌هایی برای تغییر سرعت اجرا
نشانه‌های حالت اجرا
نشانه‌هایی که بر دستگاه مترونوم نقش شده‌اند
- واژه‌های دیگر
پارتیتورنویسی
تمرین‌های پایان فصل
فصل یازدهم: آکوردشناسی
- چند نکته پیش از آغاز بحث
- ساختن آکورد
- دلیل
- انواع آکورد
- فاصله‌های درون آکورد
- اشتراک آکوردها
- معکوس آکوردها
- آکوردهای چهار صدایی
- معکوس آکوردهای چهار صدایی
- تمرین‌های پایان فصل
فصل دوازدهم: سرآغاز هارمونی
- هارمونی چیست
- بخش‌های هارمونی
- نظری به دو شیوۀ چند بخشی
- چهاربخشی کردن آکوردها
- پیوند آکوردها
- تمرین
- یک نمونه
- تمرین‌های پایان فصل
پی‌افزود: توضیح برخی از اصطلاحات و مفاهیم مهم موسیقی
واژه‌نامه
خرید آنلاین کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری
در همین سایت دلشاد موزیک شما می توانید کتاب تئوری بنیادی موسیقی پرویز منصوری را به صورت آنلاین خریداری کنید.
همچنین بهتره بگیم سایت دلشاد موزیک بزرگترین آرشیو و فروشگاه آنلاین کتاب های حوزه موسیقی هست و شما میتوانید تقریبا هر کتابی که دلتون میخواهد رو در این کتابخانه پیدا کنید و به صورت آنلاین خرید کنید.
برای دیدن همه کتاب ها روی عکس یا لینک زیر کلیک کنید:
دیدن همه کتاب های فروشگاه دلشاد موزیک
کتابخانه و کتابفروشی دلشاد موزیک – بزرگترین کتابفروشی آنلاین در زمینه موسیقی (سنتی – پاپ – کلاسیک و..)
سجاد –
از بهترین آثار برای هنرمندانی که میخواهند موسیقی را زندگی کنند.
مطالعه این کتاب را به همه هنرآموزان پیشنهاد می‌کنم
admin –
سپاس از لطف و همراهی شما.