جیمبی پژواک یکی از شناخته شده ترین ساز های غرب آفریقا است. شکل سنتی این طبل جامی شکل از یک تکه چوب سخت آفریقایی تراشیده شده تهیه می شود، که بر روی آن نوعی پوست حیوانی به عنوان سر طبل قرار می گیرد. به طور کلی این طبل متعلق به کلاس ساز های ممبرانوفون در خانواده ساز های کوبه ای است.
تاریخچه
طبق اساطیر باماناکان، جیمبی اصلی از پوست زرافه و گورخر به شکل مشترک تهیه می شده است. حداقل دوازده داستان مختلف از تاریخچه طبل در بین مردم وجود دارد که بسیاری از نوازندگان ماهر و مشهور آن را بیان کرده اند.
طبل جیمبی پژواک به احتمال زیاد حدود 800-400 سال قدمت دارد و در زمان امپراتوری مالی ساخته شده است. این منطقه کشور های امروزی سنگال، موریتانی جنوبی، مالی، شمال بورکینافاسو، غرب نیجر، گامبیا، گینه بیسائو، ساحل عاج و شمال غنا را در بر می گرفته است. امپراتوری مالی از ناحیه ای که ساکنان معاصر آن به نام مانده از آن یاد می کردند رشد کرد. این امپراتوری در ابتدا به عنوان فدراسیونی از قبایل ماندینکا تأسیس شد؛ اما به مرور زمان به امپراتوری بزرگی تبدیل شد که بر میلیون ها نفر از گروه های قومی مختلف در غرب آفریقا حاکم بود.
طراحی طبل
جیمبی پژواک طراحی بسیار منحصر به فرد و متمایزی دارد. بدنه پیاله شکل آن از نوعی تنه درخت کنده شده و تو خالی تهیه می شود. مردم ماندینکا به طور سنتی برای ساخت آن از چوبی استفاده می کردند که این چوب اهمیت معنوی زیادی برای آن ها داشت و در عین حال صدای طنین انداز و زیبایی به طبل می بخشید.
محفظه بزرگ کاسه ای شکل در قسمت بالایی بدنه ساز، رزونانس پایینی برای ضربات باس ایجاد می کند. در حالی که بخش باریک و بلند قسمت پایینی به پخش حجم کلیه صدا ها کمک می کند.
قسمت سر طبل به طور سنتی از پوست بز ساخته می شود و به دلیل نازک بودن پوست بز، صدایی بلند تولید می کند.
پوست تراشیده شده بز دور یک حلقه فولادی چرخانده می شود و روی لبه و در قسمت بالای طبل قرار می‌گیرد. حلقه فولادی دیگری نیز در حالی که با طناب مارپیچ پیچیده شده است در بالای حلقه پوسته دار قرار داده می شود. این حلقه به این منظور در این قسمت قرار داده می شود که با سفت یا شل کردن طناب های عمودی متصل شده در قسمت بیرونی کاسه درام، بتوان میزان کشیدگی پوست طبل را تنظیم کرد.
تنظیم جیمبی پژواک
برای اینکه صدای جیمبی خوب و با کیفیت باشد، تنظیم پوست باید به شکل محکم و در همه جای درام انجام شود. در صورتی که یک طرف پوست به میزان قابل توجهی محکم تر از سمت دیگر باشد، وضوح صدا دچار اختلال می شود. تنظیم درام با استفاده از یک سیستم دو حلقه ای انجام می شود که حلقه پایینی با پوست بز پوشانده شده است. این قسمت روی لبه درام به وسیله حلقه بالایی به پایین کشیده می شود و از طریق یک حلقه عمودی طولانی به هم متصل می شود.
هنگامی که طناب عمودی در تمام طول درام محکم کشیده شد، می‌توان از بافت افقی بین طناب ها برای افزایش کشش بیشتر استفاده کرد. طناب افقی در پشت و جلوی طناب های عمودی بافته می شود. پوست به طور طبیعی در طول زمان به سمت پایین متمایل می شود؛ بنابراین درامر ها به طور منظم کشش روی پوست را با ادامه دادن طناب افقی در اطراف کاسه درام افزایش می دهند. این کار تا زمانی ادامه می یابد که پوست آنقدر کشیده شود که قابل استفاده نباشد، یا پاره شود.
انواع جیمبی
در ادامه دو طرح از ساز جیمبی پژواک به شما معرفی کرده ایم تا بیشتر با این ساز دل نشین آشنا شوید :
گفتیم که جیمبی ساز کوبه ای–آفریقایی جامی شکلی است که ریشه اصلی همه ساز های کوبه ای است. این ساز قبیله ای با صدای زیبا و بلند و نواختن راحت و آسان، تبدیل به یکی از دوست داشتنی ترین ساز های دنیا شده است. کوک سفت جیمبی پژواک و پوست نازک دهانه آن، تا حد زیادی بر صدای زیبا و گوش نواز ساز تأثیر می گذارد. جیمبی سازی است که فارغ از اندازه اش می تواند صدایی غیر منتظره و بسیار بلند ایجاد کند. میزان صدای این ساز با کشش پوست آن افزایش پیدا می کند. با استفاده از تکنیک های مختلف نوازندگی می توان به وسیله این ساز بیش از 25 صدای مختلف را ایجاد کرد. در ریتم های سریع و پیچیده این ساز، شنونده تصور می کند که چندین ساز کوبه ای به صورت هم زمان در حال اجرا است، در حالی که تنها یک ساز جیمبی در حال نواخته شدن است.
به دلیل ماده ای که این ساز ابتدا از آن ساخته شده بود، به جیمبی نامگذاری شد. در قسمت های قبل گفتیم که این ساز در گذشته از چوب درختی به نام djem تهیه می شده است. این درخت چوبی با چگالی بالا داشت و در منطقه مالی به فراوانی یافت می شد. معمولاً ارتفاع ساز جیمبی حدود 70 تا 100 سانتی متر و قطر آن حدود 30 سانتی متر است. به طور سنتی، ساز جیمبی پژواک با هر دو دست نواخته می شود. در حالی که درامر با درام بین پا های خود ایستاده است، این ساز با بند از روی شانه او آویزان می شود. برای تغییر صدای جیمبی از نوعی صفحه فلزی که حلقه های کوچکی به آن آویزان است، استفاده می کنند. این حلقه ها در هنگام ضربه زدن مرتعش می شوند و صدا های مختلف بسته به نوع ضربه به غشای ساز، تولید می شوند.
سخن آخر
در این مقاله با ساز جیمبی پژواک آشنا شدیم و در رابطه با تاریخچه این ساز صحبت کردیم و در انتها هم دو طرح مختلف از این ساز به شما معرفی کردیم. جالب است بدانید مجموعه دلشاد طرح ها و مدل های مختلفی از این ساز را آماده عرضه به علاقه مندان موسیقی و هنرجویان کرده است. تنوع جیمبی پژواک های مجموعه دلشاد دست خریداران را در انتخاب ساز باز گذاشته است؛ البته پیشنهاد ما این است که پیش از انتخاب، از مشاوره های رایگان این مجموعه بهره مند شوید. برای مشاوره رایگان پیش از خرید کافی است با شماره تماس 33938487تماس بگیرید.
[block id=”products-jimbay”]
