فهرست اسامی گوشه ها در کتاب ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران
دستگاه شور Dastgah-e-sar
- درآمد Darămad
- کرشمه Kerešme
- گوشه رَهاوی Guse-ye-Rahawi
- درآمد نوع دیگر به نام خارا Daramad nowe digar benäme Hara
- اوج Owg
- شهناز Šahnāz
- قرچه Qarače
- رضوی Radawi
- رضوی با تحریر جوادخانی Radawi ba Tahrir-e-Gawadhani
- بزرگ Bozorg
- دوبیتی Dobeyti
- حسینی Hoseyni
- زیر کش، سلمک، حزین فرود Zirkaš-e-Salmak, Ḥazin, Forud
- گزایلی Grayli
- مثنوی Matnawi
آواز ابوعطا Awaz-e-Abiata
- درآمد Daramad
- سیخی Sayahi
- رامگلی Ramkali
- را مگلی نوع دیگر Ramkali nowe digar
- خسرو شیرین Hosrow-Sirin
- خسرو شیرین نوع دیگر Hosrow-Sirin nowe digar
- گوری Gawri
- حجاز Hegaz
- چهارپاره یا چهارباغ Čaharpare ya Čaharbag
آواز بیات ترک Awaz-e Bayat-e-Tork
- درآمد اول Daramad-e-Awwal
- درآمد دوم Daramad-e-Dowwom
- دوگاه Dogah
- روح الارواح Ruh al-Arwah
- جامه دران Gamadaran
- فیلیFeyli
- شکسته Šekaste
- قطار Qatar
- قرائی Qarai
- شهابی Šahābi
- مهربانی Mehrabāni
- مثنوی Matnawi
آواز دشتی Awaz-e-Dasti
- درآمد Daramad
- اوج Owğ
- کیلکی Gilaki
- بیدکانی Bidekāni
- چوپانی Cupani
- دشتستانی و حاجیانی Daštestani wa Hağiyani
- غم انگیز Gamangiz
- دیلمان Deylaman
- مثنوی Matnawi
آواز افشاری Awaz-e-Afsari
- درآمد Daramad
- جامه دران Gamadaran
- حصار Hesar
- قرائی Qarai
- عیب [نهیب] Nahib [Nahib]
- حزین Hazin
- رهاب Rohab
- صدری Sadri
- مثنوی Matnawi
دستگاه همایون Dastgah-e-Homayun
- درآمد Daramad
- چکاوکČakawak
لیلی و مجنون Leyli wa Magnün
- شوشتری Šuštari
- طرز Tarz
- نی داود Neydawud
- بیداد digrade
- Bidad
- راجع Rage
- راز و نیاز Raz-o-Niyaz
- راز و نیاز نوع دیگر Raz-o-Niyaz nowe digar
- شوشتری نوع دیگر Sustari nowe digar
- بختیاری و مؤالف Bahtiyari wa Moalef
آواز بیات اصفهان Awaz-e-Bayat-e-Es fahan
- درآمد [اوّل] Daramad-e- [Awwal.
- درآمد [دوم] Daramad-e- [Dowwm]
- جامه دران Gamadaran
- بیات راجع Bayat-e-Rage
- سوز و گداز Suz-o-Godaz
- اوج Owğ
- نغمه Nagme
- گوشه ای در اصفهان Guse-i-dar Esfahan
- بیات شیراز
- مثنوی Matnawi
- صوفی نامه Șufiname
- دستگاه سه گاه Dastgah-e-Segah
- درآمد Daramad
- درآمد نوع دیگر Daramad nowe digar
- زابل Zabol
- مویه Muye
- شکسته مویه Šekaste muye
- حصار Heşar
- مخالف Mohalef
- مخالف به مغلوب Mohalef be Maglub
- حدی و پهلوی Ḥodi wa Pahlawi
- مثنوی مخالف Matnawi-ye-Mohalef
دستگاه چهارگاه Dastgah-e-Cahargah
- درآمد Daramad
- زابل Zabol
- حصار Hesar
- فرود Forud
- مخالف Mohalef
- مخالف به مغلوب Mohalef be Mağlub
- منصوری Mansuri
- حدی و پهلوی Hodi wa Pahlawi
- رجز Ragaz
- مثنوی مخالف Matnawi-ye-Mohalef
ستگاه ماهور Dastgah-e-Mahir
- درآمد Daramad
- گشایش Gošāyeš
- داد Dad
- حصار ماهور، زیرافکن، ماهور Hesar-e-Mahar, Zirafkan,
- صغیر، آذربایجانی فرود Mahar-e-Sagir, Adarbayegani, Forud
- فیلی Feyli
- شکسته Sekaste
- دلکش Delkaš
- نیشابورک Neysaburak
- گوشه نیریز Guse-ye – Neyriz
- مرادخانی یا آذربایجانی Morādhani ya Adarbayeğani
- طوسی Tusi
- نصیر خانی Nasirhāni
- خاوران Hawaran
- نحیب نهیب محیّر، آشور Nahib [Nahib], Mohayyer,
- حزین فرود Ašur, Hazin, Forud
- راک هندی Rak-e-Hendi
صفیر راک Safir-e-Rak
- راک عبد الله Rak-e-Abdollah
- راک کشمیر Rak-e-Kešmir
- ساقی نامه گشته، ساقی نامه Saqiname, Koste, Saqiname,
- دلکش، صوفی نامه ساقی نامه Delkas, Sufname, Saqiname
- مثنوی Matnawi
دستگاه راست پنجگاه Dastgah-e-Rastpanggah
- درآمد Daramad
- پروانه Parwane
- نغمه nagme
- روح افزا Rühafzä
- نیریز Neyriz
- پنجگاه، سپهر Panggah, Sepehr
- عشاق Ossag
- بیات عجم، بحر نور، قرچه، مبرقع، Bayat-e-Azam, Bahr-e-Nur, Qarače, Mobarga,
- سپهر، فرود Sepehr, Forüd
- نحیب [نهیب]، محیّر، نحیب Nahib [Nahib], Mohayyer,
- نهیب]، حزین، آشور، فرود Nahib [Nahib], Hazin, Ašur, Forud
- طرز Tarz
- لیلی و مجنون Leyli-Mağnün
- راک هندی صفیر راک Rak-e-Hendi Safir-e-Rak
- راک عبدالله Rak-e-Abdollah
- راک کشمیر Rak-e-Kešmir
دستگاه نوا Dastgah-e-Nawa
- درآمد Daramad
- گردانیه Gardāniyye
- نغمه Nagme
- بیات راجع Bayat-e-Rage
- عشاق Ossag
- نهفت Nahoft
- خجسته Hoğaste
- نیشابورک Neyšābūrak
- حسینی Hoseyni
- عراق iraq
- نیریز و گوشه تبریز Nariz w Galiye-Abaniz
- رهاب و ناقوس Rohab wa Naqus
- تخت طاقدیس .Taht-e-Taqdis
- شاه ختایی Sahhatai
پیشگفتار کتاب ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران به روایت محمود کریمی
محمود کریمی، متولد ۱۳۰۶، در سال ۱۳۳۰ به کلاس عبدالله دوامی راه یافت و ردیف سهنار را نیزد حاج آقا محمد ایرانی مجرد فرا گرفت و در کلاسهای شبانه ی موسیقی ادارهی کل هنرهای زیبا، وابسته به وزارت فرهنگ و هنر به عنوان مدّرس آواز شرکت کرد.
همکار استادانی چون ابوالحسن صبا، علیاکبر شهنازی و عبدالله دوامی بود. او در هنرستان موسیقی ملی، هنرکدهی موسیقی ملی و سازمان جوانان زرتشتی نیز تدریس میکرد.
کریمی از بدو تأسیس مرزک حفظ و اشاعهی موسیقی ایرانی توسط داریوش صفوث، با این مرکز همکاری داشت و در کنار استادانی چون نورعلی برومند، یوسف فروتن و سعید هرمزی، نسلی دیگر از موسیقیدانان را تربیت کرد. او در سال ۱۳۶۳ درگذشت و در امامزاده عبدالله شهر ری به خاک سپرده شد.
نی یکی از نزدیکترین سازها به حنجرهی انسان است و شاید از ای بابت اجرای آواز با ردیف آوازی برای این ساز مناسبتر باشد. به همین خاطر، این مجموعه برای سازِ نی آوانویسی و اجرا شده است.
آوانگاری این ردیف بیشتر و با دقتِ بسیار توسط دکتر محمدتقی مسعودیه انجام شده بود که از نظر تجزی و تحلیل و بررسی ساختارِ ردیف بسیار کارگشاست اما برای اجرا با ساز مناسب نیست.
پس از دکتر مسعودیه، هنرمندان گرامی دیگری چون ارفع اطرایی و ارشد تهماسی هر کدام این آوانویسی رابه طور اخص برای سازهای سنتور و تار انجام دادهاند و از آنجا که هر ساز گسترهی صوتی و فنون و ظرایف اجرایی خاص خود را دارد، این مجموعه با این نگاه برای ساز نی آوانویسی و اجرا شده است.
آنچه در آوانویسیها برای این ساز مدّنظر بوده، اجرای چپکوکِ دستگاه شور و متعلقات آن، یعنی آواز ابوعطا، بیات ترک، افشاری و دشتی است زیرا در اجرای چپ کوک با ایان ساز، توالی حرکت نغمگی از گسترهی صوتی بم بهزیر است و نسبت به اجرای راست کوکها، در این ساز بهتر قابل اجراست.
اجرای راستکوکهای ردیف آوازی نی در سال گذشته توسط اینجانب در اجرای ردیف استاد دوامی با آوانویسی استاد پایور صورت گرفته است.
در اجرای گوشه ها سعی کردهام ضمن وفاداری به اجرای آواز استاد کریمی، در کشش نغمه ها و سکوتها تناسبهای همهی گوشهها، صداگذاری و انگشتگذاری برای این ساز مشخص و نوشته شده است و این صداگذاری ها در بعضی از گردشِ نغمگی ها می تواند با توجه به سلیقه مجری قابل تغییر باشد.
در آوانویسی ها از نوشتن شعرها به زبان لاتین پرهیز کردهام و آنها را فقط کنار هر سطر به فارسی نوشتهام و در ابتدای هر دستگاه با آواز شعرهای مربوط به گوشهها را به طور کامل آوردهام. دلیل این کار آن است که به اعتقاد نگارنده، هنرجو برای اجرای ردیفِ آوازی باید شعر و آواز را حتماً بشنود و فرا بگیرد.
بنابراین، لازم است قبل از اجرا با ساز، دوبارهی کمّ و کِیفِ تلفیق و تجریرها حضور ذهن داشته باشد و تنها به اجرای نت بسنده نکند.
این مجموعه کتاب اول، شامل دستگاه شور و متعلقات آن است و مجموعههای بعدی شامل دیگر دستگاههاست که در حال آماده سازی برای چاپ و نشر هستند.
گوشهی گرایلی در دستگاه شور، در ریتم آوانویسی و اجرا شده است که استاد کریمی در بعضی از میزان ها با اضافه کردن یک ضرب سکوت، ترکیب میزان را هم در اجرای خود دارد.
در اجرای این مجموعه، در بعضی موارد، برای بهتر شدن کیفیت و افزون بر زیبایی اثر، نتهای زینت استفاده کردهام. البته این به معنای اضافه یا کم کردن کیفیت و حالت آواز نیست بلکه بیشتر در بیان و اجرای ساز مؤثر است.
از آنجا که مجموعه ی حاضر برای آموزش تدوین و اجرا شده، کوشیدهام از بیان شخصی در نوازندگی پرهیز کنم تا اجرای گوشهها به صورت یک مجموعهی آموزشی کامل برای هنرجو قابل استفاده باشد.
با فراگیری اولیهی آن هر کی به فراخور ذوق و توان خود بتواند در اجرای شخصی و به منظور بسطِ بیانِ خاصِ خود از آن استفاده کند. نشانهی (،) به معنای مکث کوتاه یا فاصله گذاریِ کوتاه بین دو جمله است.
قطعات این مجموعه با ساز نی چوبی ساختِ اینجان اجرا شده و کوک ساز، دو = سی بِمُل = ۴۴۰ است.
اجرای این مجموعه را به استادم آقای عبدالنقی افشارنیا که فراگیری این ردیف را نزد ایشان تکمیل کردم و در امر آموزش من با وسواس و دقت بسیاری تلاش نمودند تقدیم می کنم.
سیامک جهانگیری
تابستان ۱۳۹۶
نی یکی از نزدیکترین سازها به حنجرهی انسان است و شاید از این بابت اجرای آواز یا ردیف آوازی برای این ساز مناسبتر باشد. به همین خاطر، این مجموعه برای سازِ نی آوانویسی و اجرا شده است.
آنچه در آوانویسی ها برای این ساز مدُنظر بوده، اجرای چپ کوکِ دستگاه شور و متعلقات آن، یعنی آواز ابوعطا، بیات ترک، افشاری و دشتی است زیرا در اجرای چپ کوک با این ساز، توالی حرکت نغمگی از گستره ی صوتی بم به زیر است و نسبت به اجرای راست کوکها، در این ساز بهتر قابل اجراست.
در این چاپ، برخلاف چاپ اول که گونههای ملودیک زیر هم نوشته شده بودند تا بتوان آنها را به سهولت با یکدیگر مقابله و تجزیه و تحلیل کرد، شیوهی نت نویسی به صورت معمول و ساده است تا هدف تعلیمی آن قابل دسترسی باشد.
مقدمه کتاب ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران
همانگونه که در مقدمه کتاب اول گفته شد آوانویسی ردیف آوازی موسیقی سنتی ایران به روایت محمود کریمی در اصل هدف آموزشی دارد؛ از این رو ردیف آوازی در کتاب حاضر به صورت ساده و معمول آوانویسی شده است، بدون آن که ملودی های مترادف دقیقاً زیر هم نوشته شوند با این همه علایمی که در آوانویسی کتاب اول توضیح داده شده اند، در مجموع در آوانویسی کتاب دوم نیز صدق میکنند، به استثناء موارد زیر:
۱. نقطه سفید به صورت (۰) عبارت است از نوت تزیین؛ نوت تزیین بنا به تعلق این نقطه سفید به صدا یا اصوات به طور متفاوت اجرا میگردد.
۲. تمپویی که در شروع دستگاه یا گوشه آورده شده است برای همه گوشه های بعدی صادق است.
۳. فضای تنال متفاوت دستگاهها با توجه به امکانات اجرایی، تار سه تار و سنتور انتخاب شده است.
۴. ضبط آواز بیات اصفهان از درآمد دوم شروع می.شود درآمد اوّل بعداً جداگانه ضبط شده است. درآمد اخیر در آوانویسی ردیف در کتاب اول وجود ندارد.
۵. توالی گوشه ها در آوانویسیهای ۱۲۵ و ۱۴۲ کتاب اوّل از دستگاه راست پنجگاه و نوا منطبق به توالی ضبط شده آنها نیست استاد محمود کریمی این توالی را اینگونه تصحیح نموده است ،عراق نحیب [ نهیب | محیر اشور، حزین، رهاب و مسیحی.
۶. نام شاعرانی که در ذیل اشعار قید نشده است معلوم نیست
۷. اشعار همانگونه که خوانده شده اند نقل گردیده اند تصحیحات در گیومه آورده شده اند.
۸. اشعار گوشه راز و نیاز نوع دیگر از دستگاه همایون در اوانویسی کتاب دوم در کلیات شیخ فخر الدین ابراهیم همدانی متخلص به عراقی به کوشش سعید نفیسی تهران ۱۳۳۵، ص ۲۳۲» چنین آورده شده اند:
چه خوش باشد که دلدارم تو باشی
ندیم و مونس و یارم تو باشی
خوشا دردی که درمانش تو باشی
خوشا راهی که پایانش تو باشی
چه خوش باشد دل امیدواری
که امید و دل و جانش تو باشی
آوانویسی ردیف آوازی به صورت معمول و ساده آن در کتاب حاضر توسط آقایان رحمت الله بدیعی و هوشنگ ظریف، از زمره بهترین نوازندگان و ردیف شناسان مقابله و تصحیح گردیده است.
لازم میدانم از ایشان نهایت سپاس خود را ابراز دارم. همچنین از آقایان ابراهیم صفایی و ارشد تهماسبی که اشعار را مطابق متن اصلی تصحیح نموده و نام سرایندگان اشعار را معرفی کردهاند، صمیمانه تشکر میکنم.
محمد تقی مسعودیه
خرید کتاب بیست قطعه برای کمانچه
در همین سایت دلشاد موزیک شما میتوانید کتاب بیست قطعه برای کمانچه را به صورت آنلاین خریداری کنید.
همچنین بهتره بگیم سایت دلشاد موزیک بزرگترین آرشیو و فروشگاه آنلاین کتاب های حوزه موسیقی هست و شما میتوانید تقریبا هر کتابی که دلتون میخواهد رو در این کتابخانه پیدا کنید و به صورت آنلاین خرید کنید. برای دیدن همه کتابها روی عکس یا لینک زیر کلیک کنید:
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.