معرفی کمانچه
کمانچه را در حالت نشسته می‌نوازند، به طوری که نوازنده، ساز را به طور عمودی در دست چپ می‌گیرد و انگشت‌های همین دستش در طول دسته حرکت می‌کنند و آرشه (کمانه) را با دست راست به صورت افقی در حرکات رفت و برگشت، بر سیم‌ها می‌کشد.
کمانچه، پایه‌ای به شکل میله‌ای فلزی نیز دارد که زائده پهن انتهای آن روی پا یا زمین قرار می‌گیرد. این ساز را معمولا از چوب کهنه و عمل آمده درختان توت و افرا می‌سازند. طول کمانچه از پایه فلزی تا صراحی(قسمت بالای سر پنچه) حدود ۷۵ سانتی متر است.
در دایره المعارف فارسی جلد ۲ ذیل واژه کمانچه آمده است: کمانچه؛ از سازهای زهی قدیم ایران و در واقع نوع تکامل یافته رباباست. کاسه گرد و پایه آهنی دارد و مانند تار و ویلون سیم‌های آن را با گوشی محکم و کوک می‌کنند. کمانی که با آن کمانچه را می‌نوازند کمانه نام دارد و همان است که در ویلون کلمه فرانسوی آرشه به معنی کمان کوچک جای آن را گرفته است.
شادروان خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران، کمانچه را تکامل یافته رباب می‌نامد: ساز اخیر رباب که اول دو سیم داشته و بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده است و با کمانه به صدا درمی‌آمده و همان است که ما امروز کمانچه می‌گوییم. و در همین جا اضافه می‌کند از دوره صفویه به بعد کمانچه یکی از ارکان موسیقی ایران به شمار آمده است.
قسمت‌های مختلف کمانچه:
- کاسه طنینی:تقریبا کروی شکل و تو خالی است و در سطح بالایی آن دهانه‌ای باز وجود داردکه بر آن پوست کشیده می‌شود و خرک روی پوست قرار می‌گیرد. سطح بیرونی کاسه اغلب با قطعاتی از صدف یا استخوان تزیین می شود. در ساخت بعضی کمانچه های محلی پشت کاسه نیز باز است که صدا دهی قوی تری دارد.
- پوست:دهانه از قسمت نازک پوست عمل آمده چهارپایان از جمله آهو، بز و بره انتخاب می‌شود.
- خرک:معمولا از جنس چوب یا استخوان معمولا به طول ۴ و ارتفاع ۲ سانتی متر است و با پایه کوچک خود روی پوست کاسه قرار می‌گیرد. خرک را کمی کج قرار می‌دهند، به صورتی که طول سیم اول را کمتر و طول سیم چهارم را زیادتر کنند. روی خرک شیارهای کم عمقی وجود دارند که فاصله سیم‌ها را نسبت به هم ثابت نگه می‌دارند.
- دسته:دسته کمانچه مانند لوله تو پر از چوب است به طول تقریبی ۲۵ و قطر تقریبی ۳ سانتی متر به حالت مخروط وارونه ساخته می‌شود. دسته که فاقد دستان بندی است از یک طرف به کاسه و از طرف دیگر به سر پنجه ختم می‌شود.
- سر پنجه:در ابتدای طول دسته قرار دارد و از جنس چوب است. سطح رویی آن تو خالی است و ۴ گوشی ۲ به ۲ در طرفین آن قرار دارند. در قسمت بالایی سرپنجه، زایده‌ای به نام صراحی، تاج یا تنگ قرار دارد که به طول ساز می‌افزاید.
- گوشی‌ها:کمانچه ۴ عدد گوشی به تعداد سیم‌های ساز و به صورت میخ سر پهن از جنس چوب دارد که ۲ به ۲ در طرفین سر پنچه قرار گرفته‌اند.
- شیطانک:استخوان یا چوب باریک و کم ارتفاعی است به عرض دسته که بین سر پنجه و دسته قرار دارد و سیم‌ها از روی شیارهای کم عمق آن عبور می‌کنند و به گوشی‌ها می‌روند.
- سیم‌گیر:قطعه‌کوچکی از چوب یا فلز است که در انتهای بدنه کاسه نصب و گره یک سر سیم‌ها به آن بسته می‌شود.
- تعداد و جنس سیم‌ها: کمانچه دارای ۴ سیم با ضخامت‌های متفاوت است. استفاده آکورد کامل سیم‌های ویلون برای کمانچه معمول است.
- وسعت:وسعت معمول صدای کمانچه نزدیک به ۳ اکتاو است و به علت وجود کوک‌های مختلف و عدم وجود دستان بندی، تمامی فواصل موسیقی ملی (پرده، نیم پرده و ربع پرده) در این ساز قابل اجرا هستند.
کمانچه امیر پشت باز
جدول ویژگی ها
| برند | امیر |
|---|---|
| جنس کاسه | توت |
| جنس پوست | پوست بره |
| جنس شیطانک | شاخ |
| جنس خرک | چوب |
| جنس گوشی | چوب گردو |
| جنس موی آرشه | مصنوعی |
| اقلام همراه | آرشه و کاور دارد |
کمانچه نریمان
جدول ویژگی ها
| برند | نریمان |
|---|---|
| ابعاد | 15x15x40 سانتی‌متر |
| وزن | 1.2 کیلوگرم |
| جنس کاسه | چوب توت |
| نوع کاسه | ترکه‌ای |
| جنس پوست | پوست بره |
| جنس شیطانک | شمشاد |
| عرض شیطانک | 4 سانتی‌متر |
| جنس خرک | چوب |
| جنس گوشی | چوب گردو |
| آرشه | دارد |
| جنس موی آرشه | مصنوعی |
| اقلام همراه | آرشه – کاور |
کمانچه بحیرایی کاسه توت
جدول ویژگی ها
| جنس کاسه | توت |
|---|---|
| جنس پوست | تودلی |
| جنس شیطانک | فُفِل – آبنوس |
| عرض شیطانک | 2.5 سانتی‌متر |
| جنس خرک | نراد |
| جنس موی آرشه | موی طبیعی دم اسب |
| اقلام همراه | آرشه |
| توضیحات | -نوع کاسه: پشت بسته |
اطلاعات بیشتر و خرید این محصول
کمانچه بحیرایی کاسه گردو
جدول ویژگی ها
| جنس کاسه | گردو |
|---|---|
| جنس پوست | تودلی |
| جنس شیطانک | فُفِل – آبنوس |
| عرض شیطانک | 2.5 سانتی‌متر |
| جنس خرک | نراد |
| جنس موی آرشه | موی طبیعی دم اسب |
| اقلام همراه | آرشه |
| توضیحات | -نوع کاسه: پشت بسته |
اطلاعات بیشتر و خرید این محصول
کمانچه عباس
جدول ویژگی ها
| ساز | کمانچه |
|---|---|
| مهر | عباس |
| کاسه | یک تکه گردو |
| جنس دسته | گردو |
| سیم گیر | برنج |
| تاندون | مشکی طلایی |
| اقلام همراه | آرشه مو طبیعی |
اطلاعات بیشتر و خرید این محصول
کمانچه خالقی دو مهر
جدول ویژگی ها
| جنس کاسه | چوب توت |
|---|---|
| نوع کاسه | ترکه‌ای |
| جنس شیطانک | استخوان |
| جنس پوست | پوست بره |
| جنس خرک | چوب |
| جنس گوشی | چوب گردو |
| مهره سازنده | دارد |
| آرشه | دارد |
| اقلام همراه | سافت کیس کلیفون آرشه |
اطلاعات بیشتر و خرید این محصول
