ساز های موسیقی، نقش بسیار مهمی در فرهنگ کشور ها دارند. ایران یکی از کشور هایی است که ساز های بومی بسیار زیادی دارد و همه آن ها در سطح جهانی شناخته شده اند. دو تا از معروف ترین ساز های ایرانی، تنبور و سه تار هستند که ما در این مقاله قصد داریم آن ها را به شما معرفی کنیم. بعد از معرفی به فرق تنبور و سه تار که بسیار شبیه به هم هستند می پردازیم.
- 1 آشنایی با ساز تنبور
- 2 آشنایی با ساز سه تار
-
3
تفاوت های ساز تنبور و سه تار
- 3.1 سه تار مفاخری سوخته کاری
- 3.2 سه تار مفاخری مدل یک مهر
- 3.3 سه تار عزیزی طرح 2
- 3.4 سه تار بختیاری
- 3.5 سه تار بختیاری کاسه لا ترک ویژه
- 3.6 سه تار عظیمی (ساده)
- 3.7 سه تار نوری
- 3.8 سه تار عزیزی طرح 3
- 3.9 سه تار سپهر
- 3.10 سه تار عظیمی مدل پنجه قنبری
- 3.11 سه تار عظیمی دسته استخوانی ساده
- 3.12 سه تار بختیاری طرح 2
- 3.13 سه تار بختیاری کاسه لاترک طرح 3
- 3.14 سه تار بختیاری ویژه طرح 1
- 3.15 سه تار عظیمی لاترک استخوانی پنجه قنبری
- 3.16 سه تار عزیزی طرح 1
- 3.17 سه تار سبک بار سه مهر
- 3.18 سه تار عظیمی لاترک دسته استخوانی
- 3.19 سه تار ذوالقدر سایز 3/4
- 3.20 سه تار عظیمی لاترک پنجه قنبری
- 3.21 سه تار عظیمی لاترک آبنوس
- 3.22 سه تار ذوالقدر 2 مهر(معرق)
- 3.23 سه تار مولانیا سرپنجه قنبری
- 3.24 سه تار سبک بار دو مهر
- 3.25 سه تار مشتاق کاسه توت
- 3.26 سه تار مشتاق کاسه گردو
- 3.27 سه تار عظیمی دسته استخوانی سرپنجه قنبری (ویولنی)
- 3.28 سه تار عظیمی لاترک ساده
- 3.29 سه تار عظیمی دسته استخوانی سرپنجه طاووسی
- 3.30 سه تار بختیاری لاترک
- 3.31 سه تار عظیمی مدل لاترک آبنوس ویولنی (سرپنجه قنبری)
- 3.32 سه تار عظیمی مدل آبنوس پنچه قنبری
- 3.33 سه تار علی زادخیل
- 3.34 سه تار عظیمی معرق کاری دسته استخوانی پنجه قنبری
- 3.35 سه تار سهراب
- 3.36 سه تار ذوالقدر 1 مهر
- 3.37 سه تار ذوالقدر ویژه
آشنایی با ساز تنبور
تنبور یکی از ساز های اصیل ایرانی است که در دسته ساز های زهی قرار می گیرد. در این ساز تار ها بر روی قابی بلند قرار می گیرند که خود این قاب نیز به صورت کاسه ای شکل است. برای نواختن با ساز نیز از انگشتان دست استفاده می شود. این ساز به علت شباهت فراوان، گاهی اوقات با دو تار و سه تار اشتباه گرفته می شود. اما باید گفت که این ساز ها با هم تفاوت زیادی دارند و یکی نیستند.
از تنبور برای موسیقی هایی که سبک حماسی ، افسانه ای و عرفانی دارند استفاده می شود. به همین خاطر است که استفاده از این ساز در هنگام داستان سرایی بسیار رایج است. این ساز تاریخچه ای بسیار طولانی دارد و در طول تاریخ بار ها نام های مختلفی به خود گرفته است. گردن و بدن ساز بسیار به به سه تار شبیه است و چیزی بین 10 تا 15 فرت روی تنبور قرار گرفته است. یکی از شباهت های این دو ساز ، شباهت بسیار زیاد ظاهری آن ها است که باعث می شود افراد تازه کار متوجه فرق تنبور و سه تار نشوند.
بر روی تنبور ایرانی 4 سیم قرار دارد و بدون پیک نواخته می شود. طبق مدارک و شواهدی که وجود دارد، قدمت ساز تنبور بسیار زیاد است و اولین استفاده از آن در حدود 1500 سال قبل از میلاد مسیح اتفاق افتاده است. تنبور ایرانی ابتدا به سوریه و بعد از آن به ترکیه و یونان و دیگر نقاط جهان راه پیدا کرد و در هر جا شکلی خاص به خود گرفت. برای مثال تنبور مصری بدنه ای بیضوی دارد که با ساز ایرانی آن متفاوت است.
در فرق تنبور و سه تار باید گفت که تنبور در زمان ساسانیان و حتی قبل از آن نیز بسیار مورد استفاده قرار می گرفت. امروزه از تنبور در محافل عرفانی همراه با ساز های دیگر مورد استفاده قرار می گرد. یکی از ساز های محبوب که همیشه در کنار تنبور نواخته می شود، ساز دف است.
آشنایی با ساز سه تار
سه تار نیز یکی از ساز های اصیل ایرانی است که در دسته ساز های زهی قرار می گیرد. برای درک بهتر فرق تنبور و سه تار باید گفت که ساز سه تار جعبه ای گلابی شکل دارد که بر روی آن چهار سیم فلزی قرار گرفته است. در واقع این ساز در ابتدا 3 تار داشت اما حدود 150 سال پیش یک سیم دیگر توسط عارف مشتاق علی شاه به آن اضافه شد و دیگر اسم آن تغییری نکرد و همان سه تار ماند. بسیاری از کسانی که مدت زمان زیادی در مورد یادگیری این ساز صرف کرده اند ، سیم چهارم را با نام سیم مشتاق به احترام سازنده آن می شناسند. جعبه طنین ساز سه تار گردن درازی دارد که دارای بیست و پنج فرچه روده است.
در فرق ساز تنبور و سه تار باید گفت که جعبه ساز سه تار در اکثر اوقات با چوب توت ساخته می شود و گردن آن نیز از چوب درخت گردو است. این ساز محدوده ملودی کمی بیشتر از 20 درجه دارد و با ناخن انگشت سبابه راست نواخته می شود. البته حدود سه دهه می شود که نحوه نواختن این ساز توسط دو استاد برجسته آن با نام های محمد رضا لطفی و حسین علیزاده دستخوش تغییر شده است. این دو استاد تکنیک های جدیدی را در نحوه نواختن با این ساز به وجود آورده اند تا به ساز سه تار جان تازه ای ببخشند.
امروزه، از سه تار به عنوان بهترین ساز برای اجرای موسیقی های ایرانی یاد می شود. ساز سه تار به دلیل تکنیک های بسیار زیاد در نواختن، تکامل پیدا کردن و محدوده بسیار زیاد در تمامی ملودی ها شناخته می شود. به همین خاطر استفاده از آن بیش از پیش افزایش یافته است و محبوب تر شده است.
تفاوت های ساز تنبور و سه تار
در این قسمت قصد داریم تا فرق تنبور و سه تار را برای شما مشخص کنیم. برای درک بهتر از تفاوت این دو لازم است بدانید که طبق شواهد موجود ساز سه تار با الهام گیری از روی ساز تنبور ساخته شده است. به همین خاطر است که شباهت های بسیار زیادی دارند. ساز تنبور که جد ساز سه تار حساب می شود، با تمامی انگشتان دست نواخته می شود. اما این در حالی است که ساز سه تار فقط با سه انگشت اشاره، میانی و حلقه نواخته می شود. البته موارد استثنایی نیز وجود دارند. برای مثال برخی از افراد برای نواختن آن از انگشت کوچک نیز استفاده می کنند. همچنین برخی از استادان این ساز از انگشت شست نیز برای ثابت نگه داشتن و نواختن ساز استفاده می کنند.
در فرق تنبور و سه تار می توان به تعداد فرت ها و تار های آنان نیز اشاره کرد. ساز تنبور دارای چهار سیم است. ساز سه تار نیز همانند تنبور دارای چهار سیم است اما سیم چهارم به تازگی به آن اضافه شده است. در مورد فرت ها نیز باید گفت ساز سه تار چیزی بین 25 تا 28 فرت متحرک روی صفحه انگشت خود دارد. این درحالی است که ساز تنبور بین 15 تا 18 فرت دارد.
یکی دیگر از تفاوت های این دو، این است که ساز سه تار نمی تواند به تنهایی در یک موسیقی حضور داشته باشد. زیرا ساز سه تار حجم صدای کمی دارد مگر این که با وسایل الکترونیکی همراه شود و صدای آن افزایش پیدا کند. به همین خاطر از این ساز باید در مکان آرام و بدون سر و صدا استفاده کرد تا بتوان آن را برای دیگران نواخت و صدای آن را به گوش بقیه رساند.
جمع بندی
در این مقاله در مورد فرق تنبور و سه تار صحبت کردیم. به همین خاطر در ابتدا در مورد هر کدام به طور کامل و جداگانه توضیح دادیم . سپس در انتها نیز برای درک بهتر از تفاوت این دو ساز، آن ها را در کنار هم قرار دادیم و تفاوت های را مثال زدیم تا شما بهتر بتوانید فرق این دو ساز را متوجه شوید.
